BIGARREN ERREPUBLIKA ETA GERRA ZIBILA

Nota:

• Maria kristina e

1. 1898ko krisia

   Nota:

   • Krisi monarkikoa Maria Kristina erregeorde Espaniak zituen koroak galdu zituen.
   1. espainiak hauek galdu zituen:
      1. Filipinak

         Nota:

         • Espaniako koloniak izatetik, Estatu batuektako koloniak izatera pasatu zen
         1. Puerto Rico
            1. mugimendu intelektual hauek sortu ziren:
               1. erregenerazionismoa

                  Nota:

                  • Epsniako koroak galerak izan eta indarra galdu zuelako. zituelako Joakin costa buru izan zuen mugimendu inetelktual bat Espaniako atzerapena gainditzeko erreforma proposatzen zitun
                  1. Espaniako koroak galerak izan eta indarra galdu zuelako. zituelako Joakin costa buru izan zuen mugimendu inetelktual bat Espaniako atzerapena gainditzeko erreforma proposatzen zitun
            2. Kuba

               Nota:

               • Lehen espainiako kolinia zen Independiente dekalaratu zen
               1. Espaniako koloniak izatetik, Estatu batuektako koloniak izatera pasatu zen
         2. Espaniako koloniak izatetik, Estatu batuektako koloniak izatera pasatu zen
2. Berrezarkuntzaren krisia
   1. hiru krisi
      1. Aste Tragikoa

         Nota:

         • Herri matxinada bat ego bartzelonan Klase herritaraz osatutako tropa bidali zituzten Marrokora Ordaintzen zuten tropetara ez joateko.
         1. 1917ko krisia

            Nota:

            • - Militarrak ez zeeuden maila egoera ez zirelako impartzialki egiten. - Protesta politikoa egon -Bartzelonan parlamentarien batzar bat egin-Mugimendu sindikalistak greba orokor batera deitu zituen 
            1. Langile-mugimenduaren erradikalizazioa

               Nota:

               • Errusia komunismoaren sorrera (Lenin) Gobernua poliziaren errrepresio handia ekarri zen
               1. 1930an hau berrezarri zen:
                  1. 1876ko konstituzioa

                     Nota:

                     • Kontituzio bat ezarri Primo de Riveraren diktarura hasiko da, estatu kolep bat emanez eta  kontituzio hau bertan behera eratuko zan -Gorteak desegin eta sindikatu eta alderdi politikoa debekatzen dira. -20 hamarkadan  - 1879 kontituzioa berrezarri zen eta hauteskundeak antolatu ziren -Konplize hartu zutela eta politikari errepublikano, sozialista eta katalanistak donostiako ituna sinatu zuten monarkia erortzeko. -Monarkia ez egoteagatik, bigarren errebuplika ezartzen da. 
                     1. Kontituzio bat ezarri Primo de Riveraren diktarura hasiko da, estatu kolep bat emanez eta kontituzio hau bertan behera eratuko zan -Gorteak desegin eta sindikatu eta alderdi politikoa debekatzen dira. -20 hamarkadan - 1879 kontituzioa berrezarri zen eta hauteskundeak antolatu ziren -Konplize hartu zutela eta politikari errepublikano, sozialista eta katalanistak donostiako ituna sinatu zuten monarkia erortzeko. -Monarkia ez egoteagatik, bigarren errebuplika ezartzen da.
               2. Errusia komunismoaren sorrera (Lenin) Gobernua poliziaren errrepresio handia ekarri zen
            2. - Militarrak ez zeeuden maila egoera ez zirelako impartzialki egiten. - Protesta politikoa egon -Bartzelonan parlamentarien batzar bat egin-Mugimendu sindikalistak greba orokor batera deitu zituen
         2. Herri matxinada bat ego bartzelonan Klase herritaraz osatutako tropa bidali zituzten Marrokora Ordaintzen zuten tropetara ez joateko.

1. etapak
   1. Behin beiniko gobernua

      Nota:

      • - Udala hauteskundea egin zirela eta behin behiniko gobernua eratu (Micelo Alcala Zamora) -Erregimen demokratiko bat sorrera.
      1. Biurteko Erreforma

         Nota:

         • - Azañaren erreformak eta sanjurgoren estatu kolpea 1-Erreformak: - Nekazaritza errreforma. Ekoizpena handitzea eta nekazarien bizimodua hobetzea Katalunian generalitatea sortu  Erreforma militarra.
         1. Biurteko Kontserbadorea

            Nota:

            • --> Azañak dimititu (ezkerreko alderdia) eta hauteskunde berriak egin  Eskuineko alderdia irabazi (CEDA) buru: Jose Maria Gil Robles Alejandro Lerraux -ren alderdia erradfikala  gobernuna iritsi zen
            1. Fronte Popularra

               Nota:

               • 1934ko urriko iraulatza 1936 hauteskundeak Fronte popularrak   (ezkerretarrak) hauteskundeak irabazi (sozialistak, komunistak, errepublikar ezkertiarra, eta indar nazionalistak) Eskunean (Jose Calvo Sotelo) eta primo de rivera (falange espaniolaren buru) indarra hartu zuten, ideologia fascista. Erreforma politikari berrirpo ekin zioten. 34ko urriko presoak askatu  Gizarte gatazkak ugaritea, grabak, elizen suteak eta falangistek eta langileen erakundeetako arteko liskarrak sortu Castiloo tenientearen eta     Calvo Soteloren hilketa Afrikako iparraldena zuezen espaniar tropak altxatu ziren franko buru zutela eta gerra zibila hasi zen.
               1. gertaera naguasiak
                  1. 1934ko urriko iraulatza 1936 hauteskundeak Fronte popularrak (ezkerretarrak) hauteskundeak irabazi (sozialistak, komunistak, errepublikar ezkertiarra, eta indar nazionalistak) Eskunean (Jose Calvo Sotelo) eta primo de rivera (falange espaniolaren buru) indarra hartu zuten, ideologia fascista. Erreforma politikari berrirpo ekin zioten. 34ko urriko presoak askatu Gizarte gatazkak ugaritea, grabak, elizen suteak eta falangistek eta langileen erakundeetako arteko liskarrak sortu Castiloo tenientearen eta Calvo Soteloren hilketa Afrikako iparraldena zuezen espaniar tropak altxatu ziren franko buru zutela eta gerra zibila hasi zen.
            2. gertaera naguasika
               1. --> Azañak dimititu (ezkerreko alderdia) eta hauteskunde berriak egin Eskuineko alderdia irabazi (CEDA) buru: Jose Maria Gil Robles Alejandro Lerraux -ren alderdia erradfikala gobernuna iritsi zen
         2. gertaera nagusiak
            1. - Azañaren erreformak eta sanjurgoren estatu kolpea 1-Erreformak: - Nekazaritza errreforma. Ekoizpena handitzea eta nekazarien bizimodua hobetzea Katalunian generalitatea sortu Erreforma militarra.
      2. gertaera nagusiak
         1. - Udala hauteskundea egin zirela eta behin behiniko gobernua eratu (Micelo Alcala Zamora) -Erregimen demokratiko bat sorrera.

Nota:

• -Estatu kolpe bat eta espanirren zatiketa bat - 1936 hasi zen , afrikaren armadaren altxamendu penintsulara alxtatu zen  - Franco, Sanjurgo eta Mola generalak "esker" etatu kolpea eman Besta ladetikan karlistak, monarkikoa, kontsebadoreak falngistak eta elizaren zati  handi batena babesa zuten

1. bi bando aurrez aurre
   1. frankistak
      1. hauek zituzten kontrolpean:
         1. Gaztelako iparraldea, Galizia. Extremadurako ipar mendebaldea, mendebaldeko hiri batzuk, Nafarroa, Balearrak eta Kanariak
      2. Matxinatuak
   2. errepublikarrak
      1. hauek zituzten kontrolpean
         1. Aragoiko zati bat, Espainiako iparraldea, Katalunia, Madrid eta Andaluzia osoa
      2. Errepublikanoak
2. Hiru etapa
   1. madrilgo gudua
   2. iparraldeko frontea
   3. gerraren amaieta
3. ondoriak

   Nota:

   • ONDORIOA EKONOMIKOA  1-Gosea (merkatu beltza eta errazionamendua)2-Azpiegituren eta garraiobideen suntsiketaGIZA ONDORIOAK:-1 Errefusiatuak2- Bombardaketak3- Errepresariak

Nota:

• DIKTADURA FRANKISTA Frankok ezarritako diktadura (1939-1975)

1. LEHEN FASEA
   1. Politika
      1. Dikatatura (joera fraszista). Franco estatu buru, gobernu buru eta armadako gobernari gorena zen. Legezko alderdi politikoa: Fet y de las JONS. Eskubideak eta askatasunak kendu. Nazionalismoen aldeko manifestazioak debekatu ziren.

         Nota:

         • Diktadura (joera fascista) -Franko estatu buru, gobernu buru eta armadako agintari gorena. -Legezko alde politiko bakarra: FET y de las JONS -Eskubideak eta askatasunak ezabatzea. -Nazionalismoen aldeko manifestazioak debekatu
         1. Ekonomia
            1. autarkia + merkatu beltza

               Nota:

               • -Autarkia (errazionamendua ezarri) + merkatu beltza
               1. Gizartea

                  Nota:

                  • -Errepresio gogorra, milaka errepublikar erbeteratu ziren. - Espanian geratu zirenak espetxeratu zituzten eta bortxaszko lanak egitea kondenatu zituzten eta hil zituzten. -Zentsura ezarri zen , informazio publikoaren kontrola ezabatzea.
                  1. Errepresio gogorra, milaka errepublikar erbesteratu. Espainian geratu ziren atxilotu asko. Bortxazko lanak egitea kondenatu eta besteak hil. Zentsura ezarri, informazio publikoaren kontrola.
2. BIGARREN FASEA
   1. politika
      1. Demokrazia organiko deituriko diktadura

         Nota:

         • Demokrazia organikoa deituriko diktadura (glosarioan ez bada agertzen hemen explikatu)
         1. ekonomia
            1. Derrollismoa (egonkortasun- plana)

               Nota:

               • Desarrolismoa (egonkortasun plana) -Autarkia alde batera utzi eta ekonomia sistema kapitalistara hurbildu.
               1. gizartea
                  1. Aldaketa handiak (biztanleriaren hazkundea, nekazaritza exodoa, eta atzerrirako emigrazioa). Industria hazi eta zerbitzuak ugaritu, beraz turismoa nabarmentzen zen. Nekazaritza modernizatu (mekanizazioa), atzerritik inbertsioak eta dibisak iritsi (turismoa/emigranteak bidalita)

                     Nota:

                     • Gizarte aldaketa handiak: biztanlerairen hazkundea, nekazaritza exodoa eta atzerrirako emigrazioa. -Zergatiak egon zen gizarte aldaketa handi bat? - Industria hazi eta zerbitzuak ugaritu, beraz turismoa nabarmendu zen. - Nekazaritza modernizatu (mekanizazioa) -Atzerritik inbertsioak egin eta dibisak iritsi  (turismoa eta emigranteak bidalita)
3. DIKTADURAREN AMAIERA
   1. oposizioa
      1. Politika (PCE eta PSOE)

         Nota:

         • diktaduraren kontra zeuden
         1. Auzotarren mugimendua
            1. Ikasleen mugimenduak
               1. Sindikatuen mugimendua

                  Nota:

                  • (langile komisioak --> CCOO
                  1. amaierako krisia
                     1. 1973ko petroleoaren krisia eta Saharako gatazka
                  2. erakunde terrorista (GRAPO, FRAP, ETA9