ESKAL HERRIKO MUSIKA TRESNAK

Nota:

• Herri bakoitzeko musika autoktonoaren itxura estetikoa dute. Soinu tresna hauen tinbre, eskala berezia da.

1. PERKUSIOZKOAK

   Nota:

   • Bibratzen duen elementua soinutresnaren gorputza bera denean perkusioa da.
   1. DANBURRIA

      Nota:

      • Zuberoan xirularekin jotzen da. Erresonantzia kutxa eta 6 hariz osatuta dago eta makilatxo batez kolpatuz jotzen da.
   2. TXALAPARTA

      Nota:

      • Makila labur batzuez jotzen diren bi oholez osatuta dago. Bi jotzaileen artean, erritmo bitar bat markatzen dute. Antzineak komunikatzeo erabiltzen zen.
   3. TOBERA

      Nota:

      • Bi lagunen artean airean edukitzen duten metalezko hodia da eta bi jolek, bakoitzak metalezko bi burni ziri kolpatuz jotzen dena.
   4. MUSUGITARRA

      Nota:

      • Giltza zahar baten itxura du eta erdian bibratzen duen altzairuzko mihizka bat du. Euskal Herrian asko jotzen zen, batez ere Durangoaldean.
2. AEROFONOAK

   Nota:

   • Bi elementu: aire zutabe bat gordetzen duen hodi edo ontzi bat eta aire hori bibrarazteko beharrezkoa dugun eragilea. 
   1. TXISTUA

      Nota:

      • 4 zulo ditu, moko-flauta zuzena da.
   2. ZUBEROAKO TXIRULA

      Nota:

      • Hiru zuloko "flauta zuzenen" taldekoa da, txistua bezala. Gaur egun zuberoan jotzen da. Txistua baino laburragoa da, 25cm ingurukoa eta soinu zorrotzagoa du. 
   3. DULTZAINA

      Nota:

      • Mihi bikoitzeko pita, kainaberazko bi mihi metalezko tudel bati lotuak. Tudela tutuan sartzen da, mihiak eta tutua lotu eta hauen soinu-bibrazioak tutura bideratuz. Tutuak konikoasun irregularreko forma dauka.
   4. NAFAR GAITA

      Nota:

      • Pita, tutua eta nota emateko eta aldaketarako zuloak dultzainak bezala ditu. Nafarroan jo ohi da.
   5. TXANBELA

      Nota:

      • Gaur egun ia galduta dagoen zuberoako dultzaina txikia da. Haizezko musika tresna, mihizka bikoitzekoa eta egurrezkoa dena. Zazpi zulo ditu, sei aurrekaldean eta bat atzekaldean.
   6. SUNPRIÑUA

      Nota:

      • Mihizka bikoitzeko musika tresnarik sinpleena da, landare edo zuhaitz adarrekin egiten dena. Sunpriñua galduta dago Esukal Herrian.
   7. ALBOKA

      Nota:

      • Klarinetearen kidea da. Kainaberazko bi hodiz eta haien buruetan itsatsitako bi behi adar zatiz osatuta dago. 
   8. TRIKITIXA

      Nota:

      • Euskal Herrian herri soinu-tresna berriena da. Akordeoi diatoniko hau XIX. mendearen bukaeran indarrez sartu zen. Infernuko hauspoa ere deitu ohi da.
3. LARRUZKOAK

   Nota:

   • Menbrana edo ohial bat eskuz edo makilez jotakoan soinua egiten duen tresna da. 
   1. DANBOLINA

      Nota:

      • Erritmoa markatzeko erabiltzen da.
   2. ATABALA

      Nota:

      • Bi makilatxoez tnadaka jotzen den instrumentua da. Egurrezko gorputza du eta bai goiko partean, bai azpiko aldean animalia larruzko edo plastikozko "larruak" eramaten ditu
   3. PANDEROA

      Nota:

      • Ezkuz eta atzamarrekin jotzen den menbranofonoa. Albota, trikitixa, arrobita, zarrabetea... horien guztien ondoan ikusten dugu panderoa. Lehen trikitixa panderoarekin batera jotzen zen.