MATERIA

Nota:

• Materia pisatzen duten gauzak eta lekua okupatzen duen gauzak dira.

1. Propietateak

   Nota:

   • Materiaren propietateak hauek dira:Masa,bolumena,dentsitatea eta tenperatura.
   1. Masa

      Nota:

      • Materiaren kantitatea da, eta balantzarekin neurtzen da. 
   2. Bolumena

      Nota:

      • Bolumena da okupatzen duena.
   3. Dentzitatea

      Nota:

      • Dentsitatea da: masa eta bolumenaren harteko zatiketa.
   4. Tenperatura

      Nota:

      • Tenperatura da erlazionatuta dagoena otza edo beroarekin, eta termometroarekin neurtzen da.
2. Egoera
   1. Solido egoera

      Nota:

      • Solido egoeran forma zeatza dute eta ez dute ontziaren forma hartzen.
   2. Likido egoera

      Nota:

      • Likido egoeran hontziaren forma artzen dute.
   3. Gas egoera

      Nota:

      • Gas egoeran dagonean hontziaren ezpazioa artzen dute, eta hontzia irekitzen denean ihez egiten dute.
3. Beroa eta egoera aldaketa
   1. Solidotik likidora

      Nota:

      • Solidoa likidora pasatzen denean deitzen zaio fusioa.
   2. Likidotik solidora

      Nota:

      • Likidoa solidora pasatzen denean ezaten zaio solidotzea.
   3. Likidotik gasera

      Nota:

      • Likidotik gasera pasatzen denean lurruntzea ezaten zaio.
   4. Gasetik likidora

      Nota:

      • Gasetik likidora pasatzen denean kondentzatzea ezaten zaio.
4. Aldaketa motak
   1. Fisikoak
      1. Definizioa

         Nota:

         • Aladaketa fisikoa da bakarrik itxura aldatzen denean.
      2. Adibideak

         Nota:

         • Apurtzen dusunean paper bat, lodia ipintzen zarenean, ilea mozten duzunean, gauak uretan disolbatzean, beira puskatzean, puzik bat apurtzean, gurina urtzean, arbelean margostean...
   2. Kimikoak
      1. Defifizioa

         Nota:

         • Aldaketa kimikoak dira aldatzen duenean kanpokoa eta ere barrukoa.
      2. adibideak

         Nota:

         • Egurra erretzea, burdina eta sufrea berotzea, bikarbonatoa eta ozpina nahaztea, izotza berotzea... 
   3. Nuklearrak
      1. Definizioa

         Nota:

         • Atomoen nukleoen berrordenamendua atomo berriak zortzeko.
      2. Adibideak

         Nota:

         • Erradiaktibitatea, fusio atomikoa, fusio nuklearra, izar eta eguzkiaren energia...
5. Nahasteak

   Nota:

   • nahasketa da bi osagai edo gehiago nahasten direnean.
   1. Heterogeneoa

      Nota:

      • Nahasketa heterogeneoa da osagaiak begibistan ikusten direnean.
   2. Homogeneoa

      Nota:

      • Nahasketa homgeneoa da osagaiak begibistan ez direnean ikusten.
   3. Solutua

      Nota:

      • Solutua da minerala disolbatzailean disolbatzen dena.
   4. Disolbatzailea

      Nota:

      • Disolbatzailea da mineralari disolbatzen duena ( solutuari disolbatzen duena)
6. Nahasten osagaien bereisketa
   1. Destilazioa

      Nota:

      • Deztilazioa da bi likido banatzeko.
   2. Dekantazioa

      Nota:

      • Dekantazioa da bi substantzia nahastuta bat likidoa eta bat solidoa.
   3. Filtrazioa

      Nota:

      • Filtrazioa da bi solido separatzeko.
   4. Kriztalizazioa

      Nota:

      • Kriztalizazioa da nahaste homogeneo baten osagaiak banatzeko teknika da. 
   5. Bereizketa magnetikoa

      Nota:

      • Bereizketa magnetikoa da metalarekin nahazten diren gauzak eta imanarekin banatzen da: area eta metala