MATERIA_LH6_SALESIANOS

Annotations:

• 1. Masa daukana eta espazioan leku bat okupatzen duen guztia materia da. 2. Atomoz eginda dagoen guztia.

1. PROPIETATEAK
   1. Nagusiak

      Annotations:

      • Objektuaren neurriaren arabera. Objektu guztiek dauzkate.
      1. Masa

         Annotations:

         • Materia kantitatea.
         1. Balantza

            Annotations:

            • Masa neurtzeko tresna.
         2. Unitateak
            1. Kilogramo
            2. Tona
            3. Gramo
      2. Bolumena

         Annotations:

         • Materiak okupatzen duen espazioa.
         1. Ontzi-neurgailuak
         2. Unitateak
            1. Metro kubikoa
            2. Zentimetro kubikoa
   2. Berariazkoak

      Annotations:

      • Objektu guztiek desberdinak dituzte.
      1. Dentsitatea

         Annotations:

         • 1. Masa eta bolumenaren arteko erlazioa. 2. Ia atomoak elkartuta edo sakabanatuta dauden.
      2. Flotagarritasuna

         Annotations:

         • Ia gorputz bat likido baten gainean gera daiteken hondoratu gabe.
         1. Hondoratu

            Annotations:

            • Likidoa baino dentsitate handiagoa.
         2. Flotatu

            Annotations:

            • Likido baino dentsitate txikiagoa.
2. Pisua

   Annotations:

   • Lurrak (iman erraldoi baten moduan) bere inguruan dauden gorputz guztiak erakartzen ditu. Hori pisua da.
   1. Desberdina

      Annotations:

      • Pisua desberdina da planeta edo satelitearen arabera. Ilargian Lurran baino hamar aldiz gutxiago.
   2. Dinamometro

      Annotations:

      • Pisua neurtzeko tresna.
   3. Unitateak
      1. Newton
3. SAILKAPENA
   1. Substantzia puruak

      Annotations:

      • Osagai bat baino ez daukate.
      1. Elementuak

         Annotations:

         • Osagaiaren atomo guztiak berdinak dira. Atomo mota bat.
         1. Burdina
         2. Urrea
      2. Konposatuak

         Annotations:

         • Osagaiak, mota desberdinetako atomoak dauzka, baina osagai bat baino ez dago.
         1. Ura

            Annotations:

            • H2O: Hidrogeno eta Oxigeno.
         2. Gatza

            Annotations:

            • NaCl (Cloruro Sodiko): Cloro eta Sodio.
   2. Nahasteak

      Annotations:

      • Osagai bat baino gehiago daukate.
      1. Homogeneoak

         Annotations:

         • Osagaiak ez dira bereizten, ezta mikroskopioz begiratuta ere ez.
         1. Disoluzioak
            1. Disolbatzailea

               Annotations:

               • Gehien dagoena.
            2. Solutua

               Annotations:

               • Gutxien dagoena. Disolbatzailean sartuta dago.
         2. Banatzeko metodoak
            1. Baporizazioa

               Annotations:

               • Beroa ematen. Disolbatzailea baporatzen da eta solutua har daiteke. Adibidez: Ur gatzatutik gatza ateratzeko.
            2. Destilazioa

               Annotations:

               • Osagaien irakite puntua (baporizatzeko tenperatura) desberdina da eta berotzen duzunean bat baporatzen da eta besteak geratzen dira. Baporatzen dena hodi batetik pasatzen da eta beste ontzi batean berreskuratzen da.  Tenperatura igotzen osagai guztiak banan ditzakegu.
      2. Heterogeneoak

         Annotations:

         • Osagaiak ondo desberdintzen dira begiratzen.
         1. Banatzeko metodoak
            1. Dekantazioa

               Annotations:

               • Dentsitate desberdineko bi likido. Dentsitate gehiago hondoratu, dentsitate gutxiago flotatu.
            2. Magnetizazioa

               Annotations:

               • Metal eta ez metal banatzeko. Iman bat hartu eta honek metalak erakarri eta ez metalak utzi.
            3. Baheketa

               Annotations:

               • Tamaina desberdineko bi solido. Bahetik pasatu eta handienak bertan geratu eta txikienak pasatu.
            4. Iragazketa

               Annotations:

               • Likido eta solido banatzeko. Nahastea iragazkian bota eta likidoa pasatu eta solidoa bertan geratu.
4. ERREAKZIO KIMIKOAK

   Annotations:

   • Substantzia batzuk elkartu, haien artean erreakzionatu eta beste substantzia desberdinak sortu.
   1. Erreaktiboak

      Annotations:

      • Erreakzioa sortzeko elkartzen diren substantziak.
   2. Produktuak

      Annotations:

      • Erreakzionatu ondoren sortzen diren substantziak.
   3. Motak
      1. Deskonposizioa

         Annotations:

         • Substantzia konplexu bat zenbait materia sinpleetan banatzen da. Adibidez: Materia organikoa desegiten da eta ez organikoa bihurtzen da.
      2. Oxidazioa

         Annotations:

         • Metalak oxigenoarekin edo urarekin erreakzionatzen dute eta metalaren oxidoa sortzen da.
      3. Hartzidura

         Annotations:

         • Oxigenorik gabe substantzia batzuk erreakzionatzen dute eta beste substantziak sortzen dira.
      4. Errekuntza

         Annotations:

         • Substantzia bat(erregaia) oxigenoarekin eta suarekin erreakzionatzen du eta beste substantzia bat bihurtzen da.
   4. Erabilerak
      1. Hartzidura
         1. Elikagaiak
            1. Gazta
            2. Jogurta
            3. Ogia
            4. Ardoa
      2. Material berriak
         1. Suhiltzaileen jantziak
         2. Urpekarien jantziak
      3. Konpost
         1. Deskonposizioa

            Annotations:

            • Hondakinak ongarria bihurtu.