Milieu

1. Natuurrampen

   Annotations:

   • Natuurramp: veroorzaakt door de natuur. Dit worden er steeds minder door toenemende inmenging van de mens in de natuur.
   1. Man-made disaster

      Annotations:

      • Ramp veroorzaakt door menselijk handelen. Ook wel milieuramp genoemd. Bv, oorlogen, Hebben de hoogste aantallen slachtoffers.
      1. Bv Tsjernobyle
         1. Afwenteling in tijd, ruimte
   2. Response
      1. Relief
         1. Reconstruction
            1. Recovery

1. Vernieuwbaar
   2. Bron vult zichzelf weer continue aan, er ontstaat geen tekort
   3. Distributed Generation

      Annotations:

      • Komt veel voor onder vernieuwbare energie bronnen, zeer veel, ruimtelijk verspreide, onder controle van veel diverse actoren opwekkingseenheden.   
      1. Micro/decentrale opwekking
      2. Micro-optimalisatie

         Annotations:

         • Micro-grids en load-control. Bv smart meters en lokale opslag in bv elektrische auto's.
         1. Smart grids

            Annotations:

            • 'intelligent netwerk' integrated micro-grids that can monitoring and heal itself.
      3. Institutionele verandering nodig
2. Niet-vernieuwbaar
   1. Materialen, Energie, Ruimte

1. Provisioning: food, fresh water, wood and fiber, fuel...
2. Regulating: climate regulation, flood regulation, disease regulation, water zuivering
3. Cultural: spiritual, recreational, educational benefits
4. Basic supporting: nutriënt cyclus, bodem vorming, primary production
5. Zorgen voor het welzijn van mensen: security, basic material for good life, health en good social relations

Annotations:

• Optelsom van alle maatschappelijke activiteiten die milieufuncties onder druk zetten. Beschadigen, uitputten of ontregelen.

1. Overschrijding van de carrying capacity

   Annotations:

   • Carrying capacity: ecologische draagrkacht
   1. Aantasting ecosystem services
      1. Gezondheid mens
         1. Verontreiniging

            Annotations:

            • straling, geluid, stank, veiligheid
         2. Lucht

            Annotations:

            • water, bodem, voedsel
      2. Uitputting grond- en hulpstoffen
      3. Natuur
         1. Reguleringsfuncties

            Annotations:

            • Ecosystemen
         2. Ruimtelijk:landschap
   2. Aantasting baten van de fysieke leefomgeving voor mensen

1. Deep ecology

   Annotations:

   • Ziet de wereld als een geheel van verweven facetten van mens, natuur, dierne en planten waarbij alles in respect moet worden gekoesterd en met elkaar in verbinding staat. De natuur heeft een intrinsieke waarde, los van het nut van de mens. Intrinsieke waarde: waarde wat het bezit los van zijn context.
2. Sustainable development

   Annotations:

   • Sustainable development is development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs. Vooruitgang zonder het ondermijnen van de duurzaamheid van de natuurlijke systemen en hun milieu zodat de toekomstige generaties ook de hulpbronnen kunnen gebruiken ('may also meet their needs').
   1. Economische benadering

      Annotations:

      • development (vooruitgang) nodig voor ruimte duurzaamheid
   2. Participatie benadering

      Annotations:

      • stakeholder involvement in development
3. Ecological economics

   Annotations:

   • Focus on ecological sustainability, social sustainability en economic sustainability.
   1. Nu vaak: veroveren van natuur is vooruitgang
      1. Verlichtingsdenken: mens staat boven de natuur
4. Ecological modernization

   Annotations:

   • The policy strategy and discourse adopted by most governments, businesses and reformist environmentalists on the environment. Het draait om eisen aan het concurrentievermogen, eco-efficiëntie en technologische innovatie. Ook hebben ze market-based solutions. Uiteindelijk leidt het tot een verminderde milieudruk en emissie uitstoot.
5. Environmental justice
6. Ecofeminism
7. Environmental Kuznets Curve

   Annotations:

   • Curve die aangeeft dat naarmate het income per capita de polution eerst toeneemt, maar vervolgens afneemt. Zie bijlage. Dit is niet de realiteit!
   1. Wishfull Thinkingqw

1. Thomas Malthus

   Annotations:

   • 1798: voorspelde 'human suffering'; discrepantie van de natuurlijke hulpbronnen - milieudruk als gevolg van bevolkingsgroei
2. Svante Arrhenius

   Annotations:

   • 1896:  On the influence of the carbon acid in the air upon  the temperature on the ground. Theorie over de veranderende samenstelling atmosfeer door overvloedige toevoeging van Co2 door de mens:  - Aantasting evenwicht broeikaseffect - beïnvloeding klimaat: mondiale opwarming
3. Boek: Silent Spring

   Annotations:

   • 'Uitvinding' en 'introduction' van het begrip 'milieu'.Over destructie van levende natuur, bv DDT, en een verband met menselijke gezondheid en zeggenschap. Ecologische vernietiging bedreigt leven (gezondheid).
4. Boek: Limits to Growth

   Annotations:

   • Boek over relaties tussen bevolkingsgroei, industrialisatie, vervuiling, voedselproductie en hulpbrondegradatie. -> nadruk op het gebruik van natuurlijke hulpbronnen, inclusief regeneratie-vermogen van vernieuwbare bronnen -> nadruk op eindigheid -> leidde tot climax publieke aandacht voor milieu
5. Ulrich Beck
   1. Risicomaatschappij

      Annotations:

      • =laat-moderne samenleving De risico is niet het probleem, maar het sociale explosiegevaar wat het met zich meebrengt. Wij, de mens, hebben ons boven de natuur gesteld, vanuit het verlichtingsdenken van de 18e eeuw, natuur moest getemd worden waardoor we andere dingen hebben gecreeërd. Bv technisch vernuft, wat juist ook de nadelen heeft gecreeërd, de neveneffecten. Die we niet meer in de greep hebben. In industriele tijd gerich top het produceren en niet op de neveneffecten: milieuproblemen.
      1. Risico

         Annotations:

         • kans op een gebeurtenis x de impact Risico is subjectief, we bepaalt de kans (kennis) en de impact (waardering)?
         1. Niet tijdgebonden
         2. Niet nationaal begrensd
         3. Gelden voor iedereen

            Annotations:

            • Armoede is hiërarchisch, smog is democratisch
         4. Risico-analyse en management

            Annotations:

            • Eigen discipline, heeft ook eigen vaktijdschriften vanaf jaren '90 ook eigen studie: Rampenstudie in Wageningen
            1. Adaptation

               Annotations:

               • Eist veranderingen in het gedrag en leefstijl van mensen: veranderingen in intsituties. Het aanpassen aan de toekomstige veranderingen of verstoringen van het sociaal-ecologisch systeem.
               1. Nederland
                  1. Adaptatie NL

                     Annotations:

                     • - afname aardgas verbruik - Toenemend stroom-verbruik zomer - beperking koelwater - afname vervoerscapaciteit - toename risico's stormen/hevige neerslag - nieuwe ziekten - toename sterfte zomer - toename stressfactoren - toename calamiteiten met ongevalsrisico's
                  2. Relatieve zeespiegelstijging hoog

                     Annotations:

                     • Nederland ligt al onder zeeniveau, plus hefboomeffect (limburg komt omhoog, noord holland omlaag) en het inklinken van het klei en veen.
                  3. Eerst vooral hard engineering, harde infrastructuur en maatregelen

                     Annotations:

                     • Dijkverhoging Verhoging winterbed (versmalt rivier)
                     1. Nu: Ruimte voor de Rivier

                        Annotations:

                        • Letterlijk en bestuur meer ruimte voor water. Resilience in plaats van sterk en star.
                        1. Maatregelen

                           Annotations:

                           • - Kribverlaging - zomerbed-verdieping - opheffen hydraulische knelpunten - verlagen winterbed (uiterwaarden) - Dijkverlegging - Retentiebekken (tijdelijk opslag)
                        2. Watertoets

                           Annotations:

                           • Van belang op alle waterhuishoudelijke relevante ruimtelijke plannen en besluiten. Bestemmingsplannen, streekplannen, structuurplannen, projecten, herstructurering
                  4. tweejaarlijkse 'state of arts'

                     Annotations:

                     • milieu balans, milieuverkenningen
                  5. Milieu effect rapportage; M.E.R.

                     Annotations:

                     • M.E.R. is een instrument voor planning en besluitvorming dat zich richt op het voorzien en evalueren van informatie over de milieu effecten van voorgenomen projecten met als doel planning en besluitvorming te verbeteren.
                     1. Doelsteling
                        1. Milieu, natuur en cultuurhistorie een volwaardige plaats geven binnen bestuurlijke besluitsvorming.
                           1. Verinnerlijking milieubelang

                              Annotations:

                              • Preventieprincipe,
                           2. Stroomlijning van besluitvorming

                              Annotations:

                              • problematisch gebasseerd op rationeel model, maar het proces is niet rationeel.
                     2. Startnotitie

                        Annotations:

                        • -initiatiefnemer stelt startnotitie op Deze is dus ook verantwoordelijk!
                        1. Basisgegevens project
                           1. Publicatie door bevoegd gezag
                              1. Begin procedure
                                 1. Consultatie

                                    Annotations:

                                    • Inspraak is dus achteraf! Geen participatie of collaboratieve planning
                                    1. Advies commissie M.E.R.

                                       Annotations:

                                       • Op richtlijnen en wettelijke eisen van het rapport.Op volledigheid en kwaliteit.Toetsing alleen procedureel.Niet inhoudelijk!
                                       1. Besluit door bevoegd gezag

                                          Annotations:

                                          • rekening houden met de milieugevolgen en de binnengekomen reacties en adviezen.
                                          1. Evt. mitigerende maatregelen
                     3. Vaak strategische domme fout

                        Annotations:

                        • Denken ze iets niet te rapporteren zodat het niet uitkomt, komt het later alsnog uit en kost het veel meer tijd en geld.
                        1. Vermijden van participatie en input
                           1. Geen stroomlijning maar stroperigheid
                     4. Problemen
                        1. Lineaire benadering bij cyclische processen
                        2. info-overload
                        3. Langdurig proces
                        4. Dynamische context
                        5. Implementair nieuw beleid
                        6. Toenemende centralisering
                        7. institutionele veranderingen nodig
                     5. Screening

                        Annotations:

                        • Analyseren, wat is er , hoe ziet het eruit
                        1. Scoping

                           Annotations:

                           • Ergens onderzoek naar doen.
                           1. Report
                              1. Review
                                 1. Decisionmaking

                                    Annotations:

                                    • Mitigation measures (effecten verminderen of voorkomen)
                                    1. Monitoring
            2. Mitigation

               Annotations:

               • Alle acties om radiative forcing te verminderen om daarmee de mondiale opwarming en andere klimaat veranderingen met betrekking op mondiale opwarming te verminderen. Dat betekent dus acties om de uitstoot van greenhouse gasses (broeikasgassen) te verminderen door hun bronnen aan te pakken of meer sinks te creëren.  
               1. Radiative Forcing

                  Annotations:

                  • The change in netto irradiance (instraling) between differrent layers of the atmosphere.
               2. Besparing

                  Annotations:

                  • Het verminderen van energie vragende activiteiten.
               3. Efficiency

                  Annotations:

                  • Minder primaire energie per eenheid.
            3. Resilience

               Annotations:

               • Veerkracht De capaciteit van een systeem om verstoringen te absorberen en tijdens grote veranderingen te reorganiseren om zodoende dezelfde functies, structuur en identiteit te behouden.
               1. Social capital

                  Annotations:

                  • Kan je terugvallen op andere mensen (sociaal netwerk)?
               2. Variatie/diversiteit

                  Annotations:

                  • Niet afhankelijk van één ding maar risicospreiding.
            4. Acceptatie door maatschappij
               1. Local geographical identity in the eyes of the community
                  1. Karakter landschap
                  2. Socio-economic benefits
                  3. Fair decision making
                     1. Zeggenschap

                        Annotations:

                        • Bij meer zeggenschap accepteert de maatschappij het eerder.
                     2. Equity
                     3. Environmental Justice
                  4. Sense of ownership
               2. vernieuwbare energie
                  1. Acceptatie potentieel zeer groot
                  2. Maar, benutting energiesector en beleid zijn matig tot slecht
               3. Early adopters

                  Annotations:

                  • Geen aversie tegen hogere kosten, wel tegen onnodig hogere kosten
               4. Prosumers

                  Annotations:

                  • Voor de optimale benutting wordt aansluiting bij de identiteit van gebruikers vereist. Hiervoor moeten consumenten co producenten (prosumers) worden.
                  1. Samen in een smart grid

                     Annotations:

                     • Stemmen dan zelf vraag, aanbod en opslag op zichzelf en elkaar af.
                     1. Distributed Generation
                        1. Wie investeert?
                        2. Moeilijk
                           1. Decentralisatie ipv centralisatie
                           2. Vereist adaptive capacity
               5. Institutionele verandering

                  Annotations:

                  • The rules of the game in society. Changes in behaviour and livelihood practices.
                  1. Bv energie innovatie
            5. Ontstaan naar maatschappelijke discussie kernernergie
      2. Traditionele maatschappij

         Annotations:

         • Natuurlijke gevaren moesten door de mens worden 'getemd'
      3. Laat-moderne samenleving

         Annotations:

         • Gevaren worden juist door de mensen veroorzaakt. We praten over de 'distribution of goods' maar eigenlijk doen we 'distribution of bads'
      4. Neveneffecten technologie

         Annotations:

         • Weinig grip op Bv kernenergie, genetische modificatie
         1. Wie bepaalt welke risico's we lopen?
      5. We hebben geen last van de natuurlijke problemen, maar wel van de menselijke.
      6. Sociaal explosie gevaar

         Annotations:

         • De zekerheden over riciso's zijn niet meer zo zeker, maar er zijn wel mensen die erover beslissen.
6. Fourier

   Annotations:

   • 1824: Co2 absorbeert infrarood.
7. John Tyndall

   Annotations:

   • 1860: was de eerste die in het lab bewees dat visueel transparante gassen in de atmosfeer infrarood straling absorberen. 'ontdekker van broeikaseffect'

Annotations:

• - Foto's van de aarde - naoorlogse economische groei liet zijn nadelige effecten zien - onvrede over de moderniteit - geruchtmakende boeken

1. Politiek geinstutionaliseerd

   Annotations:

   • bv M.E.R.
   1. Institutionalisering

      Annotations:

      • Proces waarin normen, waarden en sociale handelingen neerslaan in instituties. Interne: inhouden&organisatie van rijksoverheid. Vooral tot 1970. Externe: in samenspraak met de bevolking/maatschappij. Kom steeds meer voor na 1990.
   2. Institutie

      Annotations:

      • Instituties vormen een vast collectief, patroon van formele en informele regels volgens welke actoren een bepaald gedrag vertonen en handelingen verrichten omdat 'het zo hoort'.
   3. Government/Governance

      Annotations:

      • Government: Maatschappelijke sturingstrategiën waarbinnen de overheid een belangrijke rol speelt. Governance: Maatschappelijke sturingstrategiën waarbinnen juist andere partijen een belangrijke rol spelen.
   4. Empowerment

      Annotations:

      • Zeggenschap over risico's die op jezelf en je omgeving worden afgewenteld.
   5. NEPA

      Annotations:

      • National Environmental Protection Act
      1. Environmental Impact Statement

         Annotations:

         • milieu-impact van de voorgestelde ingreep
         1. Focus rationele planning
         2. Effecten calculeerbaar
         3. meer dan 120 landen en ook over andere factoren

            Annotations:

            • economisch, sociaal, gezondheid, risico, veiligheid, handel etc.
         4. Werkt het wel?
2. Maatschappelijke discussie

   Annotations:

   • Huidige techniek en beleid afwijzen?
   1. Climate Change Debat

      Annotations:

      • Wel in media en publiek,In de wetenschap over details, modellen en verdere kennisontwikkeling
      1. International Panel on Climate Change

         Annotations:

         • Heel veel auteurs die vrijwillig meewerken uit verschillende landen en reviewers. Daarom betrouwbaar. Rapporteert over de klimaatverandering.

Annotations:

• Menselijke activiteiten betekenen ingrepen en veranderingen in de fysieke omgeving die effecten hebben op de maatschappij die door de maatschappij als problematisch worden beoordeeld. Waarom dan toch milieu aantasting?!

1. Bv Verandering samenstelling atmosfeer

   Annotations:

   • Gat in de ozonlaag: Ontstond door de hoge toename van Cfk's, nu dit verboden is groeit het gat niet meer maar het duurt nog jaren voordat het weer dicht is.
2. Afwenteling

   Annotations:

   • Altijd een neveneffect van milieuproblematiek Baten houd je voor jezelf, de lasten wentel je af op een ander mens/gemeenschap/gebied/mondiaal. Lastig, omdat meeste milieufuncties gemeenschappelijk goederen zijn: common pools. Economisch: externalities, externe kosten.
   1. Afwenteling in tijd
      1. Duurzaamheid.

         Annotations:

         • Zie sustainable development.
         1. Groene energie bestaat niet!

            Annotations:

            • PR stunt, bestaat niet.
         2. Duurzame energie
            1. Thermodynamica
               1. 'Wet behoud van energie'

                  Annotations:

                  • De toename van de inwendige energie plus de op de omgeving verrichte arbeid is gelijk aand e hoeveelheid toegevoegde warmte. -> energie wordt niet 'verbruikt', het verdwijnt niet.
               2. 'Entropie neemt toe'

                  Annotations:

                  • Entropie = wanorde. -> het gebruik van energie is het omzetten van energie (energieconversie) Terugwinnen kan niet, kost altijd meer hoogwaardige energie. -> door een toename van de entropie is er meer verlies van bruikbare energie
               3. Zon-instraling

                  Annotations:

                  • Processen op aarde, inclusief leven, kunnen alleen voortbestaan door een continue hoogwaardige energie stroom; zon-instraling.
            2. Bronnen

               Annotations:

               • energieconversie.
               1. Non-solar

                  Annotations:

                  • Geothermisch (warmte uit de aarde vanuit de kern);getijden
               2. Solar

                  Annotations:

                  • Solar thermisch; waterkracht; golf energie; windenergie; biomassa; biobrandstoffen; bio algea; osmotische druk.
                  1. Windturbines/Zonnepanelen

                     Annotations:

                     • Voordelen schaal, relatief dicht bij gebruiken. nadeel: variabiliteit.
                  2. Windcentrales/Zonne centrales

                     Annotations:

                     • Nadelen: afstand; dure, problematische transmissie
                  3. Osmotische druk

                     Annotations:

                     • Nadelen: zoet water is schaars, grens zoet-zout water heeft grote biodiversiteit, zelfde nadeel bij getijdenenergie. Denk aan plan afsluitdijk.
            3. Carriers

               Annotations:

               • Energie-dragers.
               1. Niet-koolstofhoudend

                  Annotations:

                  • Waterstof
               2. Koolstof-neutraal

                  Annotations:

                  • Biofuels: Eerste generatie (in gewassen opgeslagen zon energie): ethanol, olie. Tweede generatie: enzym-omzettingen cellulose houdende brandstoffen (hout, hard gras) Derde generatie: micro-algen. Dit is nog niet efficiënt en rendabel.
   2. Afwenteling sociaal

      Annotations:

      • Individueel op collectief. van een kleine op grote schaal.
   3. Afwenteling in ruimte

      Annotations:

      • Geografische afwenteling.
   4. Internalisatie.

      Annotations:

      • Geen afwenteling -> geen milieuprobleem. Wordt internalisatie genoemd in milieubeleid.
   5. Sociale en politieke conflicten

      Annotations:

      • Winst-verlies ongelijke verdeling profijt-last
      1. Ruimtelijke Dynamiek

         Annotations:

         • Proces van ruimtelijke verdeling en afwenteling.
   6. relatie met geografische diversiteit van sociaal ,cultureel en politieke factoren
3. Versterkt Broeikaseffect

   Annotations:

   • Broeikaseffect is geen milieuprobleem, het versterkt broeikaseffect wel.
   1. Toevoegen van koolstofhoudende broeikasgassen aan de atmosfeer
      1. Koolstofdioxide, Methaan, Stikstofoxide, Chloor-Fluor-Koolstoffen (CFK), Waterstof-Chloor-Fluor-Koolstoffen (HCFK)

         Annotations:

         • Op volgorde van invloed in de atmosfeer als equivalent van Co2.
      2. 30% van de Co2 uitstoot wordt geabsorbeerd door de oceaan
         1. Verzuring oceaan

            Annotations:

            • Co2 lost op tot koolzuur in de oceaan. Koolzuur laat kalk (schelpen, skeletten) oplossen.
      3. Flow

         Annotations:

         • Stromen van broeikasgassen naar de atmosfeer (emissies). - Energie: elektriciteitsopwekking, industrieel energieverbruik, verwarming van gebouwen, transport.- Landbouw: veeteelt (methaan) en akkerbouw (methaan en stikstofoxide), vooral natte gewassen
         1. Opbrengst hoger dan investering
            1. Isolation

               Annotations:

               • Bespaart energie, zeer rendabel.
            2. Ethanol

               Annotations:

               • Biobrandstof op basis van rietsuiker, vernieuwbare bron.
         2. Investering hoger dan opbrengst
            1. Biodiesel

               Annotations:

               • Biobrandstof van palmolie, raapolie, vernieuwbare bron.
            2. Carbon Capture Storage

               Annotations:

               • Het afvangen en ondergronds opslaan van koolstofdioxide uitstoot van fossiele brandstoffen. Kost naast veel geld extra energie.
   2. Verminderde vastlegging van koolstof in systemen

      Annotations:

      • In bodem, biomassa en zeewater
      1. Sink

         Annotations:

         • De opslag van koolstof in biomassa. Aantasting door:- ontbossing (grootste bijdrage)- Oceanen: vermindering van plankton en accellerator (warmer worden oceanen).- Bodem (organisch materiaal): secundair effect ontbossing (contact zuurstof: veen-oxidatie en ontbinding) en secundaire accellerator door mondiale opwarming (permafrost verdwijnt, ontbinding).
         1. In stand houden van bossen
   3. Mondiale opwarming

      Annotations:

      • Elk van de afgelopen drie decennia was het warmste na 1850 gemeten. Vanaf 1850 hebben we nauwkeurige temperatuurmetingen en kunnen we concluderen dat de temperatuur stijgt
      1. 93% opwarming van oceaan
      2. 3% opwarming landoppervlak
      3. 3% smelten van ijs
      4. 1% opwarming van atmosfeer
      5. Grote geografische verschillen

         Annotations:

         • Niet elk deel van de wereld heeft dezelfde temperatuursstijging, sommige delen koelen zelfs af. Maar ook met stormen, zeespiegelstijging, waterhuishouding, neerslagpatronen, verschuivende klimaatzones.
      6. Bewijzen: stijging zeespiegel, minder sneeuwbedekking, warmere oceanen, smeltend ijs, meer heftige stormen
         1. Zeespiegelstijging

            Annotations:

            • Mondiaal gemiddelde: 3,2 mm per jaar
            1. Sterisch effect

               Annotations:

               • Uitzetting van het water door temperatuursstijging
            2. Landijs afsmelting

               Annotations:

               • Gletsjer afsmelting, landijs van Groenland (ijskap antartica, speelt nu nog geen grote rol)
            3. Regionale verschillen

               Annotations:

               • relatieve stijging (bodemdaling) afsmelten ijsmassa
            4. Is niks vergeleken met de laatste ijstijd, maar groter probleem doordat er veel meer bewoning is
      7. heel veel indirecte effecten
4. Modellen/projecties

   Annotations:

   • - modelverschillen - structurele onzekerheden - emissies landgebruik
   1. Spaghetti-graphs
   2. Scenario's
      1. RCP 2.6: effectieve emissie reductie

         Annotations:

         • 0.3 tot 1.7 graden stijging van de temperatuur. Als we nú beginnen met emissie reductie. Zeespiegelstijging van 0.25 tot 0.55 meter.
      2. RCP 8.5: huidige ontwikkeling

         Annotations:

         • Als we de huidige ontwikkeling voortzetten dan bedraagt de stijging 2.6 tot 4.5 graden celcius. Zeespiegelstijging van 0.6 tot 1 meter.
      3. Mogelijke Risicosoorten
         1. Meer dagen extreme warmte
         2. Extremere hitte, vooral in steden (heat islands)
         3. Meer en langere periodes van droogte

            Annotations:

            • Denk aan landbouw (verandering groeiseizoen), watervoorziening, bevaarbaarheid...
         4. Meer en langere periodes extreme neerslag

            Annotations:

            • Rivier overstromingen Landbouw
         5. Meer en heftigere stormen
         6. Zeespiegelstijging

            Annotations:

            • Rivier overstromingen Aantasting kustgebied (natuurlijke verdedigingslijn)
         7. Verandering ecologie

            Annotations:

            • Flora Fauna Sedimentatie Ziekte regulering

1. Afsluitdijk

   Annotations:

   • - Windpark -> vogeltellingen -> verschillende alternatieven -> veel stakeholders, maar de maatschappelijk belangrijkste 'vergeten' -> waddenvereniging -> waddengebied heeft veel protectie -> top-down planning -> turbines in de Waddenzee onacceptabel = Plan is mislukt. -> nieuw plan: 'Blue Energy', met osmotische energie.
2. Urk
3. Continentaal Plat Noordzee
4. Millenium Development Goals
5. Hedwig polder

Annotations:

• GIS is a computer-based tool for mapping and analyzing things that exist and events that happen on Earth.

1. KNMI

   Annotations:

   • The national institute for weather, climate research  and seismology in the Netherlands.
2. Remote Sensing

   Annotations:

   • Het op afstand analyseren van het milieu of landschap. Remote Sensing is the science or thechnique of deriving information about objects at the Earth surface from images using (parts of) the electromagnetic spectrum.
   1. Visible Light Spectrum
      1. Thematische indeling

         Annotations:

         • RadioMicrowaveIRUVX-RaysGamma-Rays
      2. Kwantitatieve indeling
   2. Non-destructive method
   3. Surveying the spatial distribution of objects
   4. Monitoring the dynamic of features
   5. Niet alle plekken te meten

      Annotations:

      • Dit komt omdat de straling eerst door de atmosfeer moet, en bv water absorbeert heel veel straling en dan kan je geen foto's meer maken.
   6. Satelites
      1. Geostationary

         Annotations:

         • 30.000 km van de evenaar, draait evensnel als de aarde
      2. Polar

         Annotations:

         • 700km vanaf de evenaar, heeft een polaire baan, de aarde beweegt eronderdoor maar gedurende de hele dag kan hij wel de aarde zien.
   7. True colour/False colour
   8. Global Climate Observing System
      1. Monitoring the Climate system
      2. Detecting and attributing climate change
      3. Research to improve understanding modelling and prediction of the climate system
      4. Climate applications

         Annotations:

         • Aerosols Ozone Clouds Greenhouse Gasses Land cover Sea level Fire Sea Ice Sea surface temperature Ocean colour

1. Tot 20e eeuw

   Annotations:

   • Verhogen van de productie efficiëntie en maximale output.
   1. Opschaling
   2. Intensivisering
   3. Homogenisering
2. Paradigma's
   1. Productivist Paradigm
      1. Dominant 20e eeuw
      2. Monocultuur
      3. Opschroeven efficiënte productieprocessen
         1. De Groene Revolutie
            1. Nieuwe plantensoorten en technieken

               Annotations:

               • draineren, irrigeren, bestrijdingsmiddelen, mechanisering, intensiveren, monocultuur
            2. Doel: voeden van de wereldbevolking; verhogen landbouwopbrengst
   2. Life-Science integrated Paradigm
      1. Biologsiche input, geen chemische output
         1. Genetische modificatie
   3. Ecological Paradigm
      1. Diversificatie
      2. Lokaal kennis en management
      3. Natuurlijke 'control'mechanism
      4. Natuurlijk stikstofcyclus
3. Verdeling, wie krijgt het voedsel?
4. Rol van biobrandstof
5. Welvaartsziekten
6. Human Development Index

   Annotations:

   • met behulp van HDI kan overzichtelijk worden getoond hoe een land wat betreft voorzieningen in voedsel en water kan bieden aan de bevolking. Het gaat om o.a. toegang tot water, aanwezigheid van voedsel, en de percentages van ondervoeding/overvoeding onder de bevolking.
7. Voedselzekerheid
8. Amartya Sen

   Annotations:

   • Stelt dat voedselschaarste niet gelinkt moetw orden aan een tekort aan voedsel in het algemeen, maar aan een oneerlijke distributie van voedsel, waarbij de armen niet in staat zijn de hogere prijzen van voedsel te betalen in bepaalde situaties.
9. internationale organisaties

   Annotations:

   • bv EU, NAFTA, APEC, WTO moeten de productie en handel van voedsel veel beter sturen tussen de verschillende landen. daarnaast meoten deze instituties ook op de gevolgen voor het milieu en de gezondheid letten. Echter, door een gebrek aan fundering is het nog vaak genoeg lastig om dit in de praktijk te bewerkstellingen.

Annotations:

• normen, command and control, verboden, geboden, etc.; wetten 

1. '70'80: Milieubeheer

   Annotations:

   • Introductie van: VROM planning in milieubeleid
   1. Van effect naar bron gericht
   2. van sectoraal naar thematisch
   3. Verbinding milieu-ruimte
   4. Milieubeleidplanning

      Annotations:

      • Lange termijn Sluiten van kringlopen Besparen van energie inzet duurzame energiebronnen kwaliteitsbevordering draagrkacht milieu koppelen aan schaalniveau integraliteit (verbanden milieufuncties) ketenbeheer doelgroepenbenadering

1. GIScience
   1. Wetenschappelijke kant
2. GISystems
   1. Praktische toepassing