EZAUGARRIAK: Ugalketaren
bidez ,izaki bizidunen beren
antzeko izaki bizidunak sortzen
dituzte.Gizonak eta emakumeak
bereizten dituzten berdintazun
fisikoak dira.
Gizonengan eta emakumeengan bi mota daude
Lehen mailako sexu esaugarriak
ugaltze apratuak dira:
Barrabilak:Espermatozoideak hemen sortzen dira.
Hodi-deferenteak: Gernubideraino espermatozoideak eramaten dituzte.
Gernubidea: ezpermatozoideak eta gernua ateratzen diren bidea da.
Prostata: guruin bat da. Espermatozoideak elikatzen eta garraiatzen dituen likido bat sortzen du.
Eskrotoa : barrabilak babesten ditu.
Zakila : gernua eta espermatozoideak kanporatze diren lekua
da.
SEXU-ZELULAK ETA ERNALKETA
Obuluak: emakumeen sexu-zelulak dira.Handiak eta biribilak.Obulutegian
sortzen dira. Obulu heldua denean, (28 egunean behin), obulutegitik ateratzen
da eta ez bada espermatozoide batekin elkartzen odoljario txiki batekin
kanporatzen da: menstruazioa edo hilekoa da.
ERNALKETA
Ernalketa gertatzeko, gizonaren espermatozoideek emakuearen baginara iritsi behar dute:kopula.
Elkartuko dira Falopioaren tronpetan.
Elkartzerakoan zigoto izeneko zelula bat sortzen da.
Handitzen denean enbrioia garatzen da eta umetokia iristen da.
Umetokiko paretan itsasten da ume bihurtu arte.
HAURDUNALDIA
Ernalketa gertatzen denetik haurra jaio arte, haurdunaldi esaten zaio
Ez du menstruazioa.
Zorabioak eta goragalea.
Amak pisua hartzen du
Substantzia kaltegarriak ezin ditu hartu: adibidez:: alkohola,
tabakoa,drogak eta botika batzuk.
Ondo elikatu behar du.
ENBIOI-GARAPENA:
Enbrioi-garapenak bederatzi hlabete irauten du.
Enbrioia humetokiaren hormetan itsatsita
dago, poltsa moduko batek inguratze du.
Poltsa honetan likido batez beteta dago: likido
abmiotikoa da.
Umetokian plazenta organoa sortzen da eta enbrioia
zilbor-hestearen bidez lotzen da harekin.
Zilbor-hestea zehar mantenugiak eta oxigenoa iristen zizkio enbrioiari amarengandik.
Hirugarren hilabetean , enbroiari , FETU esaten zaio.
ERDITZEAREN FASEAK:
HIRU FASE DITU:
1. Dilatazio fasea :Umetokiaren irteera ireki
egiten da. Umetokiko giharrak uzkurtu egiten dira
haurtxoa baginarantz bultzatzeko (kontrakzioak)
2.Egozte fasea :Baginatik kanpora ateratzen da haurra .Amak
bultzatu egiten du.
Erditzea arriskutsua denean,zerarea egiten da.Zesarea
ebakuntza bt da ,haurra amaren sabeletatik ateratzeko.
Haura jaiotzean , zilbor -hestea mozten da eta gelditzen dena zilborra da.
EDOSKITZAROA :
Lehendabiziko hilabeteetaan ,haurtxoak esnea soilik elikatzen da.
Amak titieta sortzen du.
Amaren esnea gomendagarriena artifisiala baino :elikagai guztiak ditu eta gaizotasunen kontrako defentzak ere.
Espermatozoideak : gizonen sexu-zelulak dira, txikiak dira. Zapaburu antza dute.
Barrabiletan sortzen dira. Espermatozoideak eten gabe sortzen dira, eta likido batekin
nahastuta kanporatzen dira.
Obulutegiak: obuluak hemen sortzen dira.Bi dira.
Falopioaren tronpak: obulutegia eta umetokia lotzen dituzte.
Umetokia :hemen haurra garatzen da.
Bagina: kanal bat da lotzeko kanpoaldea eta umetokia .
Alua: ugaltze-aparatuaren kanpoko zatia da.Gernubidearen zuloa ere aluan dago, eta hortik kanporatzen da gernua
.
UGALKETA ETA OSASUNA
Pubertarotik haurrera aldaketa handiak gertatzen dira: