3673128
Stichting
(stadskoninkrijk)
Rome (753 v. Chr)
- koning bekleed met imperium
- IMPERIUM (omvat
wetgevende,
uitvoerende en
rechterlijke
macht)
- 2 door volksvergadering gekozen consuls
- beiden volle imperium (ondeelbaar)
- intercessio: tussenbeide
komen/besluit ander ongedaan
maken
- intercessio: tussenbeide
komen/besluit ander ongedaan
maken
- consulaat is hoogste ambt
- beiden volle imperium (ondeelbaar)
- ontleent aan de goden
- 2 door volksvergadering gekozen consuls
- edict: wet op grond van imperium
- bij conflict gaat edict voor lex
- bij conflict gaat edict voor lex
- voorzitter comitia(volksvergadering)
- lex/leges: wetten door comitia
- lex/leges: wetten door comitia
- senaat: raad van ouden: patres
- senatusconsulta: geen
kracht van wet, wel
advies
- uit de patriciërsklasse
- senatusconsulta: geen
kracht van wet, wel
advies
- IMPERIUM (omvat
wetgevende,
uitvoerende en
rechterlijke
macht)
- begin
republiek/
res publica
(509 v. Chr.)
- sociale strijd patriciërs & plebejers
- plebs vertrekt en
dreigt een
nieuwe stad te
stichten
- 1. stichting TRIBUNI PLEBIS (volkstribunen)
- geen imperium, wel vetorecht
- geen imperium, wel vetorecht
- 1. stichting TRIBUNI PLEBIS (volkstribunen)
- plebs eist codificatie,
rechtszekerheid
- 2. LEX 12 TABULARUM
(codificatie), 450 v. Chr.
- interpretatio blijft in handen patriciërs
- Na bijna 100 jaar geeft Gnaeus Flavius
de uitleggingsregels prijs aan het volk
- Na bijna 100 jaar geeft Gnaeus Flavius
de uitleggingsregels prijs aan het volk
- interpretatio blijft in handen patriciërs
- 2. LEX 12 TABULARUM
(codificatie), 450 v. Chr.
- 1 van de 2 consuls moet een
plebejer zijn
- patriciërs eisen instelling
nieuw ambt: praetura
- 3. PRAETOR heeft deel aan imperium, houdt
zich bezig met rechtsbedeling (367 v. Chr.)
- Na enige tijd kunnen de
plebs ook praetor worden
- vaardigt edicten uit, die
geldig zijn tijdens de duur
van zijn imperium, 1 jaar
- plek (ius) waar hij zijn taak
uitoefent: Forum Romanum
(Romeinse marktplaats)
- betekenis ius vroeger:
plaats waar werd
rechtgesproken, nu:
het recht zelf
- edicten stonden hier op een witte
schutting geschreven: album
- vonnis wijzen deed hij niet zelf maar een particuliere burger van Rome, iudex privatus
- vonnis wijzen deed hij niet zelf maar een particuliere burger van Rome, iudex privatus
- betekenis ius vroeger:
plaats waar werd
rechtgesproken, nu:
het recht zelf
- op den duur overname edict van
voorganger door nieuwe praetor,
hoogstens met toevoeging nieuwe
bepalingen:
- edictum perpetuum/tralaticium: voortdurend edict
- bij afwijken van edict of
tussentijds nieuwe
bepalingen maken, riskeerde
praetor strafrechtelijke
vervolging
- edict: eene blijvende, maar
van jaar tot jaar voor
herziening vatbare codificatie
- edict: eene blijvende, maar
van jaar tot jaar voor
herziening vatbare codificatie
- edictum perpetuum/tralaticium: voortdurend edict
- plek (ius) waar hij zijn taak
uitoefent: Forum Romanum
(Romeinse marktplaats)
- praetorisch recht
- tegenstelling
ius civile en ius
praetorium -->
lex en imperium
- functie: ondersteuning,
aanvulling en
verbetering ius civile
- met beroep op de 'natuurlijke'
billijkheid, naturalis aequitas
- met beroep op de 'natuurlijke'
billijkheid, naturalis aequitas
- tegenstelling
ius civile en ius
praetorium -->
lex en imperium
- Na enige tijd kunnen de
plebs ook praetor worden
- 3. PRAETOR heeft deel aan imperium, houdt
zich bezig met rechtsbedeling (367 v. Chr.)
- patriciërs eisen instelling
nieuw ambt: praetura
- 4. LEX HORTENSIA
(286 v. Chr.)
- plebiscieten krijgen
kracht van wet voor het
hele Romeinse volk
- = besluit uit alleen voor plebejers
toegankelijke volksvergadering
- strijd is formeel afgesloten
- = besluit uit alleen voor plebejers
toegankelijke volksvergadering
- plebiscieten krijgen
kracht van wet voor het
hele Romeinse volk
- plebs vertrekt en
dreigt een
nieuwe stad te
stichten
- Julius Caesar consul, door intimidatie en militaire
successen dictator
- Moord Julius Caesar (44 v. Chr)
- zijn adoptiefzoon Octavianus machtigste man republiek
- Combinatie imperium (proconsulare) en tribunicia potestas/vetorecht, in zijn persoon
- Begin keizertijd (27 v. Chr.)
- Géén weiziging staatsvorm en republikeinse ambten
- volksvergadering heeft zich nooit gewijzigd in volksvertegenwoordiging,
door uitbreding Rome kwam deze niet meer bijeen (te veel burgers)
- 1. leges vervangen door senatusconsulten,
die kracht van wet kregen
- niet voor lang, algauw draag het volk het imperium
op aan de keizer en dus de wetgevende macht
- constitutie: verzamelnaam keizerlijke maatregelen
Annotations:
- Edicta: rechtsregels aan alle onderdanen gericht Decreta: vonnissen, betrekking hebbend op één geval Rescripta: rechtsgeleerde adviezen, voor één geval Mandata: instructies van de keizer aan zijn keizerlijke ambtenaren
- constitutio Antoniniana (212 na Chr.)
- alle inwoners Romeinse rijk krijgen
Romeinsburgerschap --> Romeins
recht wordt op allen van toepassing
- personaliteitsbeginsel wordt omgezet in territorialiteitsbeginsel
Annotations:
- personaliteitsbeginsel: iedere inwoner leeft volgens het recht van zijn afstamming territorialiteitsbeginsel: ieder binnen een bepaald gebied leeft naar hetzelfde recht
- met uitzonderingen en niet
geldig voor de toekomst
(Germanenstammen)
- personaliteitsbeginsel wordt omgezet in territorialiteitsbeginsel
- alle inwoners Romeinse rijk krijgen
Romeinsburgerschap --> Romeins
recht wordt op allen van toepassing
- constitutie: verzamelnaam keizerlijke maatregelen
- niet voor lang, algauw draag het volk het imperium
op aan de keizer en dus de wetgevende macht
- 1. leges vervangen door senatusconsulten,
die kracht van wet kregen
- 2. responsa: schrijven van
adviezen door
particuliere juristen, al
ten tijde van res publica
- Keizer Augustus geeft aan sommige juristen soort keizerlijke vergunning
- deze adviezen worden dus bindend, responsum gezag
beklede jurist heeft zelfde autoriteit als rescriptum keizer
- op den duur kregen alle geschriften, ook
die zonder concreet advies, kracht van wet
- zij werden aangeduid met ius (recht)
- grote juristen
Annotations:
- Salvius Julianus: edictum perpetuum Gaius: leerboek instituten/commentaren Papinianus Ulpianus: handboeken met menigen oudere juristen Paulus: Modestinus: laatste grote jurist, na hem geen nieuwe werken aan ius toegevoegd (ca. 250)
- grote juristen
- zij werden aangeduid met ius (recht)
- op den duur kregen alle geschriften, ook
die zonder concreet advies, kracht van wet
- deze adviezen worden dus bindend, responsum gezag
beklede jurist heeft zelfde autoriteit als rescriptum keizer
- Keizer Augustus geeft aan sommige juristen soort keizerlijke vergunning
- Rond 300 na Chr. 2 rechtsbronnen:
keizerrecht/constituties, ook wel leges, niet dezelfde
als die van volksvergadering! en juristenrecht/ius
- Constatijn de Grote uitgeroepen tot keizer (306 na Chr.)
- uitvaardiging tolerantie-edict van Milaan: garandering godsdienstvrijheid (311)
- Verheving Christendom tot staatsgodsdienst door Theodosius, niet Constatijn!
- Verheving Christendom tot staatsgodsdienst door Theodosius, niet Constatijn!
- stichting nieuwe christelijke hoofdstad, 2de Rome (330)
- stadje Byzantium wordt voortaan
Constantinopel genoemd: stad van Constatijn
- In elk 'Rome' 1 keizer, beiden hadden volle imperium
- Val West-Romeinse rijk (476)
- de oostelijke keizer in
Constantinopel kreeg de iure
(rechtens) macht over het
gehele Romeinse rijk
- de facto (in feite) alleen macht over Oostelijk deel,
keizer Justinianus (527-565) wilde meer
- Corpus Iuris Civilis
- Codex Justinianus (529)
- betekenis codex vroeger: boek/boomschors, nu: wetboek
- verzameling keizerlijke constituties
- oudste constitutieverzamelingen
waren privé en misten autoriteit:
Codex Gregorianus en
Hermogenianus
- lex posterior derogat legi priori:
de latere wet zet de eerdere opzij
- Codex Theodosianus (439), met exclusiviteit
verleent door keizer Theodosius 2, lex
posterior-regel blijft gelden
- Codex Justinianus, met exclusieve gelding, in Const. 'Haec',
volgorde wetten bepaald, lex posterior blijft van kracht
- Codex Justinianus, met exclusieve gelding, in Const. 'Haec',
volgorde wetten bepaald, lex posterior blijft van kracht
- lex posterior derogat legi priori:
de latere wet zet de eerdere opzij
- oudste constitutieverzamelingen
waren privé en misten autoriteit:
Codex Gregorianus en
Hermogenianus
- Codex repetitae praelectionis (herziene versie) (534)
- betekenis codex vroeger: boek/boomschors, nu: wetboek
- Digesten/Pandekten (533)
- codificatie van het ius,
vormt één constitutie
- commissie olv Tribonianus ordent juristengeschriften
- lex citandi: gedeelte constitutie dat over ordening juristengeschriften gaat
- In Digesten geen tegenstellingen meer --> afschaffing lex citandi
- In Digesten geen tegenstellingen meer --> afschaffing lex citandi
- interpolaties: mechanisch aangebrachte tekstwijzigingen
ter voorkoming van herinvoering afgeschafte regels
- lex posterior-regel geldt NIET binnen Digesten
- siglenverbod: verbod op afkortingen(sigla) ter voorkoming van tekstbederf
- lex citandi: gedeelte constitutie dat over ordening juristengeschriften gaat
- commissie olv Tribonianus ordent juristengeschriften
- codificatie van het ius,
vormt één constitutie
- Instituten/Elementen (533)
- leerboek, waarin grondbeginselen Romeinse
recht overzichtelijk worden uiteengezet
- ong. de helft bestaat uit letterlijke aanhalingen van Gaius
- ong. de helft bestaat uit letterlijke aanhalingen van Gaius
- leerboek, waarin grondbeginselen Romeinse
recht overzichtelijk worden uiteengezet
- Novellen
- na 534 uitgevaardigde keizersconstituties
- voornamelijk in het Grieks
- voornamelijk in het Grieks
- na 534 uitgevaardigde keizersconstituties
- Codex Justinianus (529)
- Na dood Justinianus (565), verkleining rijk tot enkel
Griekstalig gedeelte met als middelpunt Constantinopel
- Byzantijnse Rijk, voortzetting roomse traditie/rijk/wetten
- Corpus Iuris, behalve novellen in latijn --> problemen want Griekstalige bevolking
- Keizer Leo de Wijze (900), opdracht tot herordening
- Basilica/anakatharsis: zuiveringsoperatie, codificatie
- scholia: randschriften toegevoegd aan Basilica
- andere oude geschriften uit tijd Justinianus,
betrekking hebbend op hetzelfde onderwerp
- andere oude geschriften uit tijd Justinianus,
betrekking hebbend op hetzelfde onderwerp
- Hexabiblos (ca. 1350): uittreksel van Basilica,
door Constantinos Harmenopoulos
- doel: tekstboek voor rechtspraktijk, werd later geraadpleegd ipv Basilica
- doel: tekstboek voor rechtspraktijk, werd later geraadpleegd ipv Basilica
- scholia: randschriften toegevoegd aan Basilica
- Basilica/anakatharsis: zuiveringsoperatie, codificatie
- Keizer Leo de Wijze (900), opdracht tot herordening
- Turken veroveren Constantinopel
- Val Byzantijnse Rijk (1453)
- Moskou wordt derde Rome
- Op gebied van privaatrecht gold personaliteitsbeginsel
- Basilica (-->Hexabiblos) bleef in gebruik
- Basilica (-->Hexabiblos) bleef in gebruik
- Griekenland onafhankelijk (1829)
- capaciteit maken nieuw wetboek niet voorhanden
- koning Otto van Beieren verheft Hexabiblos tot codificatie
- In 1946 pas nieuw Burgerlijk Wetboek: Astikos Kodix,
geschoeid op leest Duitse BGB
- In 1946 pas nieuw Burgerlijk Wetboek: Astikos Kodix,
geschoeid op leest Duitse BGB
- koning Otto van Beieren verheft Hexabiblos tot codificatie
- capaciteit maken nieuw wetboek niet voorhanden
- Moskou wordt derde Rome
- Val Byzantijnse Rijk (1453)
- Corpus Iuris, behalve novellen in latijn --> problemen want Griekstalige bevolking
- Byzantijnse Rijk, voortzetting roomse traditie/rijk/wetten
- Corpus Iuris Civilis
- de facto (in feite) alleen macht over Oostelijk deel,
keizer Justinianus (527-565) wilde meer
- de oostelijke keizer in
Constantinopel kreeg de iure
(rechtens) macht over het
gehele Romeinse rijk
- Val West-Romeinse rijk (476)
- In elk 'Rome' 1 keizer, beiden hadden volle imperium
- stadje Byzantium wordt voortaan
Constantinopel genoemd: stad van Constatijn
- uitvaardiging tolerantie-edict van Milaan: garandering godsdienstvrijheid (311)
- Géén weiziging staatsvorm en republikeinse ambten
- Begin keizertijd (27 v. Chr.)
- Noemt zich Caesar Augustus, een erenaam
zonder staatsrechtelijke bevoegdheden
- Combinatie imperium (proconsulare) en tribunicia potestas/vetorecht, in zijn persoon
- zijn adoptiefzoon Octavianus machtigste man republiek
- Moord Julius Caesar (44 v. Chr)
- sociale strijd patriciërs & plebejers
Want to create your own Mind Maps for free with GoConqr? Learn more.