MOĆ

Anotações:

• MOŽE biti prisila ili vlast (legitimna ili nelegitimna)

1. DIMENZIJE MOĆI
   1. Peter Bacharach/Morton Batz
      1. 2 lica moći

         Anotações:

         • -pluralisti i elitisti se više usredotočuju na izvore moći umjesto na provedbu -to nije objektivni kriterij za značajne i neznačajne odluke -moć je i kad jedan akter stvara institucionalna ograničenja za drugoga
         1. moć donošenja i nedonošenja odluka

            Anotações:

            • donošenja odluka: utjecaj stajališta i preferencija nedonošenje odluka:sprečavanje da pitanja dođu u fazu odlučivanja ili samog čina donošenja odluka, sprečavanje sagledavanja svih alternativa i ograničavanje dosega
   2. Steven Lukes
      1. 3 lica moći

         Anotações:

         • radikalizira pristup Bacharacha/Batza -samo djelomično kritiziraju biheviorizam, ne pokazuju svu složenost društvenih nagnuća - pokazuju samo realne i promotrive sukobe
         1. moć oblikovanja želja

            Anotações:

            • skriveni i latentni sukobi, manipulacija voljom i željama određenih društvenih skupina
2. MAX WEBER
   1. priroda moći

      Anotações:

      • izgledi jednog čovjeka ili određenog broja ljudi da provedu svoju volju čak i unatoč otporu ostalih koji u tom djelovanju sudjeluju -amorfna (sve moguće kombinacije osobina/situacija)
      1. konstatnog zbroja

         Anotações:

         • oni koji drže moć čine to na štetu drugih u društvu postoji fiksna količina moći
         1. PLURALIZAM

            Anotações:

            • zemlje zapad. demokracije best - rade u skadu s željama društva uporaba moći je utemeljena na prihvaćanju stanovništva
            1. de Tocqueville

               Anotações:

               • utemeljitej: demokracija zahtijeva da pojedinci imaju niz specifičnih interesa
            2. Dahl

               Anotações:

               • mjerenje moći - dokaz demokratičnosti društva TKO VLADA New Haven Coneticut nitijedna skupina nije monopolizirala odlučivanje
            3. posebni interei

               Anotações:

               • suprotno Parsonsu, pluralisti se ne slažu da društvima postoji vrijedn. konsenzus, već samo određeni zajednički interesi
            4. država

               Anotações:

               • država ima ulogu neutralnog arbitra - interesi sviju a ne stalno istih kompromisna rješenja
            5. interesne skupine

               Anotações:

               • cilj nije preuzeti moć nego utjecati na moć zbog specif. interesa
               • vrše pritisak finic. potporom, mitom, građanskom neposlušnosti, stručnim mišljenjem
               • neophodni element demokracije - omogućuju participaciju, modifikaciju stran. politike, izražavanje mišljenja oporbe, mobilizaciju oko određenih pitanja
               1. protektivne

                  Anotações:

                  • interes određenog segmenta društva, članstvo je ograničeno na pripadnike određenog statusa  prim. sindikat profesora
               2. promotivne

                  Anotações:

                  • zagovaraju određeni cilj, raznoliko člantvo samo treba biti opredjeljen za neki cilj prim. društvo ljubitelja ptica
            6. Hewitt

               Anotações:

               • VB-  isto ko dahl
            7. Grant i Marsh

               Anotações:

               • CBI (Konfederacije brit industrije) ima vrlo mala utjecala na vladu
            8. polit stranke

               Anotações:

               • reprezentativne: da bi ih se izabralo moraju reflektirati želje birača i predstaviti sve aspekte društva - inače se pojavi nova stranka odgovorne, inače ih neće ponovno izabrati
            9. kritike

               Anotações:

               • zanemarivanje 2. i 3. lica moći (donošenje neopasnih odluka - ne mijenju kapitalizam), odraz lažne klas svijesti neke skupine puno jače utječu od drugih nisu svi interesi zastupljeni -prim. nezaposleni
               1. PLURALIZAM ELITA
                  1. nejednaki utjecaj
                     1. insitucionalne skupine

                        Anotações:

                        • vlada smatra legitimnim predstavnikom interesa društva, redovite konzultacije
                     2. izvaninstitucionalne skupine
                  2. David Marsh

                     Anotações:

                     • +:zapad. društva demokratska vlast je kompromis moć široko raspršena
                  3. 2. lice moći

                     Anotações:

                     • u pozitivnom smislu: inter. skupine mogu natjerati vladu da stavi neku temu na dnevn. red moć backbenchersa
                  4. Wyn Grant

                     Anotações:

                     • sve više grupa za pritisa, bore se u nizu arena -prim. bojkot proizvoda mijenja se njihov utjecaj (ko bi gori--) povećeva se broj instutcionalnih
      2. varijabilnog zbroja

         Anotações:

         • pojedine skupine koriste moć za promicanje osobnih interesa, moć u društvu može rasti i smanjivati se 
         1. Talcott Parsons - FUNKCIONALIZAM
            1. vrijednosni konsenzus

               Anotações:

               • bitan za održanje društv sustava iz zajedničkih vrijednosti izrastaju kolektivni ciljevi
               1. moć

                  Anotações:

                  • što su društva sposobnije realizirati ciljeve to je veća moć potrebne su razlike moći unutar društva kako bi se postiglo ciljeve
                  • definicija: upoćena sposobnost mobilizacije sredstava u svrhu ostvarivanja cilja; sredstvo i sposobnost;
                  • za razvoj moći 4 temeljna uvjeta: instituci. vrijednosnog sustava koji legitimira cilj organizacije regulacija procesa odlučivanja svakodnevno jačanje potrebne podrše raspolaganje mater. sredstvima
                  • općenita i simbolička - zbog univerzalnog karaktera normi (nelegitimna moć nije autentična) označava efikasnost političkog djelovanja mogućnost da se pribjegne sili
            2. organizacija

               Anotações:

               • potrebna za ostvarivanje ciljeva u visokodiferenciranom društvu efikasnije  potrebna moć da bi se ostvarili ciljevi
            3. podsustavi soc. sustava

               Anotações:

               • ekonomski - adaptacije, novac politički - realizacija kolekt ciljeva - moć normativni - integracija, utjecaj vrijednosni - održanje temeljnih modela društva
               • svi sadrže istu log strukturu
               1. novac - moć - utjecaj - opći angažman

                  Anotações:

                  • novac - specijalizirani jezik kojim se mjeri vrijednost uporabnih  predmeta ekvivalenti u drugim subsustavima 4 NAČINA DJELOVANJA
   2. vlast

      Anotações:

      • izgledi da će se određene osobe pokoriti naredbi poseban slučaj moći, konkretizacija moći (Herschaft - Macht)
      • pokornost: članovi političke zajednice naredbe vide kao maksime ponašanja naredba:faktor organizacije grupe ->nužno ga provodi manji broj ljudi
      1. tradicionalna

         Anotações:

         • ispravnost i svetost postojećih običaja, nasljeđen položaj, čvrsto etablirane pozicije moći
      2. karizmatska

         Anotações:

         • vođa koji raspolaže iznimnim sposobnostima, izravno emocionalno obračanje
      3. racionalno-zakonska

         Anotações:

         • legitimitet proizlazi iz impersonalnih pravila: zakonskog okvira, koji je postavljen da se specifičnim sredstvima postigne specifični cilj
   3. disciplina

      Anotações:

      • izgledi da će se određen broj ljudi zahvaljujući ustaljnoj navici automatski pokoriti naredbi
   4. država

      Anotações:

      • ljudska zajednica koja uspješno prisvaja prava na monopol nad legitimnom uporabom fizičke sile na određenom teritoriju
      1. akefalna društva

         Anotações:

         • društva bez države: plemena Nuera: - nekolicina odluka se odnosi na cijelo pleme, odlučuje se kroz neformalnu raspravu -nema isključivog prava na zemlju -ne postoji pravni sustav
      2. feudalna država

         Anotações:

         • feudalci nadziru pojedino područje
      3. moderna država

         Anotações:

         • Francuska od 17. st. tek u 19. st. komunikacije i transport razvijeni - čvrsta kontrola nad cijelim područjem (ekonomska, socijalna, obrazovna sfera)
3. TEORIJA ELITA

   Anotações:

   • društvo podijeljeno na 2 glavne skupine
   1. Gaetano Mosca

      Anotações:

      • vladavina elite neizbježna zbog njihovih organiz. sposobnosti - povijesni dokaz su sva društva jer svugdje postoji podjela karakteristike potrebne za elitu razlikuju se od društva do društva
      • moderne demokracije - isto vlada elita, ali je otvorenija pa su zastupljeniji različiti stavovi - veći stupanj kontrole nad društvom
   2. Vilfredo Pareto

      Anotações:

      • elita je superiorna po psih. karakteristikama vladavina elite je neizbježna cirkulacija elita - groblje aristokracije (zbog dekadencije) svakoj eliti nedostaju karakt. suprotnosti: lavovi nisu maštoviti i lukavi - lisci će doći na vlast ali kad se bude trebalo nešto jako pokrenuti - lavovi će preuzet tron
      1. lavovi

         Anotações:

         • izravna i oštra akcija, sile:vojne diktature
      2. lisci

         Anotações:

         • maštoviti, lukaci, diplomatska manipulacija:europske diplomacije
   3. Charles Wright Mills

      Anotações:

      • analiza amer. društva 1950ih ne vjeruje da je vladavina elite neizbježna - nova pojava eksploatacija masa i sukob instutcionalna, ne psihološka - oni koji su na vrhu monopoliziraju moć
      • 3 elite skupa:povezane elita moći (druže se ,imaju slične interese) do toga je došlo zbog promjena u institucijama iz malih poduzeća - divovske korporacije velika moć država - savezna država zbog prvog i drugog svj. rata veća moć vojske
      • elita za svoje postupke nije odgvorna nikome javnost nema izbora između polit. stranaka javnost izložena manipulaciji
      1. velike koroporacije
      2. vojska
      3. savezna država
   4. samoregrutacija elita u VB

      Anotações:

      • sustav školstva legitimira postojeći poredak isti pojedinac u više elita rodbinske veze iste škole
   5. FRAGMENTIRANE ELITE

      Anotações:

      • ne postoji jedna velika elita nego puno njih koje se sukobljavaju -u parlamentu, drž upravi, lokal vlast, pravosudni sustav, autononi ngo-ovi, međ organizacije
      1. Budge, Mccay i Marsh
4. MARKSIZAM
   1. Karl Marx i Friederich Engels

      Anotações:

      • moć je koncentrirana u rukama onih koji imaju ekonomsku moć jedini način da se ljudima vrati moć je zajedničko vlasništvo baza - nadgradnja
      • Engels:primitivna društva nije bilo akumlacije dobara, slabo razvijena podjela rada - zajedničko vlasnitšvo čim nastaje višak - vladajuća klasa prije prisila bila glavna, sad ideološka manipulacija
      • država odumire Komunistički manifest 1848 država može biti automna ako su obje klase jednako jake (Engels)
   2. Ralph Miliband

      Anotações:

      • istinska polit jednakost je nemoguća u kapitalizmu ponekad imućni ne moraju izravno raditi - država štiti njihove interese + vladajuća klasa radi na tome da zaštiti sam kapitalizam - zbog svog imutka, obitleji, prijaltelja, svog statusa
      1. 3. lice moći: proces legitimacije

         Anotações:

         • masovna indoktrinacija - zagovarnje vrijednosti kapitalizma
      2. zajednički interes elite
   3. Nicos Poulantzas
      1. strukturalizam

         Anotações:

         • država je ključna za održavanje stabilnosti kapitalizma, sam sustav - infrastruktura je osmišljen tako da ga reproducira
      2. relat. autonomija države

         Anotações:

         • elite su podijeljene među sobom, pa je bolje da ne sudjeluju u vlasti moraju davati ustupke proletarijatu da se ne pobuni i može se predstavljati kao da radi za cjelinu
      3. represivni i ideološki apart

         Anotações:

         • represivni:vojska, sudstvo, policija, drž administracija ideološki: crkva, politstranke, sndikati, škole, bitelj djeluju jedan na drugi i osiguravju kapitalizam da bi se došlo do kapitalizma mora odumrijeti država, što znači i obitelj preko koje se ideološki opravdava
   4. neomarksizam
      1. Antonio Gramsci
         1. zatvorske bilježnice 1926.-1937.
         2. civilno i građansko društvo = nadgradnja
            1. reciprocitet baze i nadgradnje
         3. hegemonija putem civiln. društva

            Anotações:

            • totalna kontrola uz pristanak društva nikad nije moguća
            1. pov blokovi

               Anotações:

               • klase su podijeljnje, hegemonija je moguća jedino uz savez skupina potreban kompomis
            2. ustupci
            3. podvojena svijest

               Anotações:

               • neka uvjernja pojedinaca ne proizlaze iz kontrole, mogu skužit kapitalizam
         4. rušenje kapitalizma

            Anotações:

            • u rus nije bilo hegemonije, na zapad postepeno, potrebni intelektulaci MANEVARSKI VS POZICIJSKI RAT
      2. David Coates

         Anotações:

         • odbacuje milibandovo instrumentalističko gledište + strukturalizam poulantzsa: vladajuća klasa je podijeljena i kapitalizam stvara kontradiktorne zahtjeve država ima mnoga ograničanje zbog globalizacije
      3. Tom Bottomore

         Anotações:

         • u određenim slučajevima neekonomske elite mogu zadobiti znatnu moć prim iz vojske ili vodeće pozicije u strnci
         1. elita=gornja klase

            Anotações:

            • bore se umanjivanjem problema - medijski cirkus sastanci na vrhu nakon kojih se ništa ne mijenja protive se reformama izbornog sustava transnacionalne institucije nemaju demokratsku legitimnost
         2. participativna demokracija

            Anotações:

            • ne komun revolucija nego reforme prijenos na REGIONALNU I LOKALNU VLASR
5. TEORIJE MOĆI UTEMELJENE NA DRŽAVI
   1. Eric A. Nordlinger

      Anotações:

      • država može djelovati neovisno o društvu
      1. držv. autonomija 1. tipa

         Anotações:

         • želje i ciljevi države u opreci s društvom, država ipak provodi svoju politiku ojača: tajno donošenja odluka  davanje počasti korištenjem drž resursa prijetnja nekom promjenom
      2. 2. tipa

         Anotações:

         • uvjerava protivnike da promjene stajališta prim Dahlova studija
      3. 3. tipa

         Anotações:

         • državna politika uživa potporu zbog apatije javnosti država ima manevarskog prostora
   2. Theda Skocpol

      Anotações:

      • jedan od osnovnih ciljeva države - povećati moć, pojačava ovlaštenja drž službenika drž mora imati konttrolu nad cijelim teritorijem, suverenost, prihode, nezadužena, sposoban kadar
      1. Povratak države
      2. države i društv. revolucije

         Anotações:

         • prim Francuske, Kine i Rusije države su bile u nepovoljnim položajima - međ situacija prim franc: dva rata, niski dohodak, neučinkovit prikupljanje poreza režimi koji su došli na vlast su još više centralizirali vlast
6. GLOBALIZACIJA
   1. Kenichi Ohmae

      Anotações:

      • pol granice se amnje značajne, veliki blok eu-sad-japan INTERLINKED ECONOMY države više nemaju kontrolu nad informacijama - građani zahtijevaju veći standard, teže zaštiti kompanije od konkurencije - svjetska konkurecnija
      • više nije potrebna vojska jer bi rat pokrenuo nukl napad i uništio vlastitia dobra, prekinuo gospodarstvo MOĆ PRELAZI NA POJEDINAČNE POTROŠAČE pluralitet kultura države potrebne da naprave dobre uvjete za posao i obrazovanje
      1. Svijet bez granica
   2. Leslie Sklair
      1. TNC

         Anotações:

         • nedržavni akteri, prelaze državne grancie kapital klasa:direktori korporacija i potrošača elita donose najvažnije odluke MOĆ NIJE U RUKAMA POTROŠAČA potrošači su indoktrinirani
         1. ekonomsko- korporacije
         2. političko -trans kapital klasa
         3. kulturno-ideološko - konzumerizam
   3. Kevin Bonnet
      1. globalizacija i nacionalizam

         Anotações:

         • recipročno: transnacionalni odnosi mogu ojačati lokalizme, države se moug obratiti međunaordnim organizacijama DVOSTRUKA PRIJETNJA internacionalizam - smanjuje moć država nacionalizam - raspad
   4. Paul Hirst i Grahame Thompson

      Anotações:

      • pada državna autonomija, vojna i ideološka moć (heteogena populacija) demokratski legitimitet: nepokretljvisot ljudi, govori u njihovo ime i facilitira ekonoom odnose
      1. MNC >TNC

         Anotações:

         • kod mnca je važna nacionalna baza, regulativa,  tnc razne nacionalnosti, spremne poslovati bilo gdje
      2. politika ->policentrična
   5. Anthony Giddens
      1. odvajanje vremena i prostora
      2. država zadržava određenu moć

         Anotações:

         • nacionalistički sentimenti, vanjska politika,.. iako se mora prilagođavati svj tržištu
   6. David Held
      1. kozmpolitska demokracija

         Anotações:

         • da ljudi mogu sudjelovati u odlukama koje se donose na raznim razinama reg parlamenti, eu ,referendumi prava inkorporirana u ustave svih nacija međunarodni sudovi
7. Michael Mann
   1. Izvori društvene moći

      Anotações:

      • teorija društvenog života - razvoj društva od 10000 g. pr. kr do danas
      • država može biti neovisan izvor moći GLOBALIZACIJA NIJE NOVI FENOMEN
      1. nepostojanje društva

         Anotações:

         • društva nisu unitarna - na jedno društvo utječe cijelni globalsni sustav nikad nije postojalo izolirano društvo SOCIOSPACIJALNE MREŽE MOĆI koje se preklapaju
      2. moć
         1. oblici
            1. distributivna i kolektivna

               Anotações:

               • moć nad drugima: sposobnost da navedemo druge da nam pomognu doći do naših vlastitih ciljeva jedna društv skupina nad drugom - ovladavanje pojavom
         2. način uporabe
            1. ekstenzivna i intezivna
         3. tipovi
            1. autoritativna i difuzna

               Anotações:

               • svjesne i namjeravne zapovjedi i njihovo slušanje - i obrnuto
         4. 4 izvora

            Anotações:

            • ekonomski ideološki politički vojni cjelokupna moć nikad nije u rukama jedne skupine!