Nutritional Value of Foods

Question	Answer
ΥΓΕΙΑ (ορισμός)	Η κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας κι όχι απλώς η έλλειψη νόσου ή αναπηρίας
ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΥΓΕΙΑΣ	Είναι η αλληλεπίδραση γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων (σε συνδυασμό με την διατροφή και την φυσική δραστηριότητα)
ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ (ανά γεύμα) ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΠΥΡΑΜΙΔΑ	Φρούτα = 1-2 μερίδες Λαχανικά ≥ 2 μερίδες Ελαιόλαδο Ψωμί, δημητριακά, ζυμαρικά, ρύζι (καλύτερα όλα ολικής άλεσης) = 1-2 μερίδες
ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ (κάθε ημέρα) ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΠΥΡΑΜΙΔΑ	Γαλακτοκομικά = 2 μερίδες (καλύτερα χαμηλών λιπαρών) Ελιές, Ξηροί καρποί = 1-2 μερίδες Μυρωδικά πολλά, σκόρδο, κρεμμύδι κλπ (περιορισμός αλατιού)
ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ (εβδομαδιαία) ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΠΥΡΑΜΙΔΑ	Πατάτες ≤ 3 μερίδες Αυγά = 2-4 μερίδες Λευκό κρέας = 2 μερίδες Κόκκινο κρέας < 2 μερίδες Επεξεργασμένο Κρέας ≤ 1 μερίδα Όσπρια ≥ 2 μερίδες Ψάρια/Θαλασσινά ≥ 2 μερίδες Γλυκά ≤ 2 μερίδες
ΕΝΕΡΓΟΦΟΡΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ	Πρωτεΐνες Υδατάνθρακες Λιπίδια
ΜΗ ΕΝΕΡΓΟΦΟΡΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ	Βιταμίνες Ανόργανα στοιχεία Νερό
ΠΩΣ ΤΑ ΜΗ ΕΝΕΡΓΟΦΟΡΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΒΟΗΘΟΥΝ ΤΑ ΕΝΕΡΓΟΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ?	Οι βιταμίνες λειτουργούν ως συνένζυμα και παίζουν σημαντικό ρόλο στον κύκλο του Krebs. Τα ανόργανα στοιχεία μπορούν να αποτελούν τμήματα του κέντρου των συνενζύμων.
ΕΛΛΕΙΨΗ ΒΙΤΑΜΙΝΩΝ 'Η ΑΝΟΡΓΑΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΤΟΝ ΥΠΟΣΙΤΙΣΜΟ	----> βιταμίνη Α ---->σίδηρος ----> ιώδιο ==> έλλειψή του οδηγεί στον κρετινισμό που επιφέρει νοητική υστέρηση
ΧΩΝΕΥΣΗ	Φυσική και χημική διάσπαση των τροφίμων σε απλούστερα συστατικά
ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ	Η αξιοποίηση των απλούστερων συστατικών από τον οργανισμό, εφόσον αυτά έχουν τη δυνατότητα να διαπερνούν τα τοιχώματα του πεπτικού σωλήνα και να εισέρχονται στο κυκλοφορικό σύστημα
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ	ΜΟΝΟΣΑΚΧΑΡΙΤΕΣ ==> γλυκόζη, φρουκτόζη, γαλακτόζη ΔΙΣΑΚΧΑΡΙΤΕΣ ==> σακχαρόζη, λακτόζη, μαλτόζη ΠΟΛΥΣΑΚΧΑΡΙΤΕΣ ==> άμυλο-αμυλόζη-αμυλοπηκτίνη, γλυκογόνο, άπεπτες φυτικές ίνες
ΠΕΨΗ ΚΑΙ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ (1)	Στα τρόφιμα ΑΜΥΛΟ και ΔΕΞΤΡΙΝΕΣ ===> πέπτονται στο ΛΕΠΤΟ ΕΝΤΕΡΟ σε ΜΑΛΤΟΖΗ και ΓΛΥΚΟΖΗ ==> η ΓΛΥΚΟΖΗ εισάγεται στο ΑΙΜΑ και μετά πάει στο ΗΠΑΡ
ΠΕΨΗ ΚΑΙ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ (2)	Στα τρόφιμα ΣΑΚΧΑΡΟΖΗ ===> πέπτεται στο ΣΤΟΜΑΧΙ σε ΓΛΥΚΟΖΗ και ΦΡΟΥΚΤΟΖΗ ==> αυτοί οι μονοσακχαρίτες εισέρχονται στο ΑΙΜΑ και η Φρουκτόζη μετατρέπεται σε ΓΛΥΚΟΖΗ η οποία φτάνει στο ΗΠΑΡ
ΠΕΨΗ ΚΑΙ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ (3)	Στα τρόφιμα ΛΑΚΤΟΖΗ ===> πέπτεται στο ΛΕΠΤΟ ΕΝΤΕΡΟ σε ΓΑΛΑΚΤΟΖΗ και ΓΛΥΚΟΖΗ ==> οι 2 μονοσακχαρίτες εισέρχονται στο ΑΙΜΑ και η γαλακτόζη μετατρέπεται σε ΓΛΥΚΟΖΗ, η οποία φτάνει στο ΗΠΑΡ
ΠΕΨΗ ΚΑΙ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ (4)	Στα τρόφιμα ΠΕΝΤΟΖΑΝΕΣ και ΚΥΤΤΑΡΙΝΕΣ ===> στο ΛΕΠΤΟ ΕΝΤΕΡΟ γίνεται ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΑΠΟΣΥΝΘΕΣΗ τους και αποβολή στο ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ, ενώ τα προϊόντα της αποσύνθεσης φτάνουν στο ΗΠΑΡ και χρησιμοποιούνται στους περιφερειακούς ιστούς για σύνθεση ουσιών
ΚΥΡΙΕΣ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ	1) Παροχή ενέργειας (4kcal/g) 2) Αξιοποίηση πρωτεϊνών και λίπους 3) Ομαλή λειτουργία καρδιάς και νευρικού συστήματος 4) Προστασία από βλαβερές ουσίες 5) Υποβοηθούν την απορρόφηση μετάλλων, αφού σχηματίζουν σύμπλοκα με αυτά
ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΕΣ ΛΙΠΙΔΙΩΝ	1) Δομικά συστατικά βιολογικών μεμβρανών 2) Φορείς ενέργειας 3) Περιέχουν απαραίτητα λιπαρά οξέα 4) Περιέχουν πολύτιμες λιποδιαλυτές βιταμίνες 5) Λιπόφιλα χολικά οξέα βοηθούν στη γαλακτωματοποίηση του λίπους
ΘΡΕΠΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΡΟΦΙΜΟΥ (ορισμός)	Η σύσταση του τροφίμου σε θρεπτικά συστατικά (ενεργοφόρα και μη) και σε βιοδραστικά συστατικά (τα οποία είναι διαφορετικά από τα ενεργοφόρα και τα μη ενεργοφόρα, δεν παρέχουν ενέργεια αλλά υποβοηθούν τον οργανισμό, βρίσκονται και σε φυτικής και σε ζωικής προέλευσης προϊόντα)
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ (σε ποσοστά)	ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ ---> 50-55% ΛΙΠΙΔΙΑ ---> μέχρι 30-35%, εκ των οποίων τα κορεσμένα λίπη δεν πρέπει να υπερβαίνουν το 10% και τα trans να είναι όσο γίνεται λιγότερα ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ ---> 10-20%
ΜΑΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ	Είναι τα ΕΝΕΡΓΟΦΟΡΑ θρεπτικά συστατικά (πρωτεΐνες, λιπίδια, υδατάνθρακες) γιατί ο οργανισμός τα χρειάζεται σε μεγάλες ποσότητες με σκοπό την απελευθέρωση ενέργειας
ΜΙΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ	Είναι τα ΜΗ ΕΝΕΡΓΟΦΟΡΑ θρεπτικά συστατικά, δηλαδή τα ΑΝΟΡΓΑΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ (μεγαλοστοιχεία π.χ. κάλιο και ιχνοστοιχεία π.χ. σίδηρος) και οι ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ
ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΜΕ ΥΨΗΛΟ ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΟ ΔΕΙΚΤΗ (πού οδηγεί)	==> Ταχεία αύξηση επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και αύξηση επιπέδων ινσουλίνης ==> Αυξημένος ρυθμός πρόσληψης θρεπτικών συστατικών από ήπαρ, μύες και λιπώδη ιστό ==> Μείωση επιπέδων γλυκόζης και ελεύθερων λιπαρών οξέων στο αίμα ==> Ανάγκη αναπλήρωσης μεταβολικών καυσίμων, αυξημένη όρεξη
ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΤΡΟΦΩΝ ΜΕ ΥΨΗΛΟ ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΟ ΔΕΙΚΤΗ	==> Υπερινσουλιναιμία ==> Οξείδωση γλυκόζης ==> Αναστολή οξείδωσης λιπαρών οξέων ==> Αποθήκευση λιπαρών οξέων στο λιπώδη ιστό ==> Παχυσαρκία
ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΤΡΟΦΩΝ ΜΕ ΧΑΜΗΛΟ ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΟ ΔΕΙΚΤΗ	==> Μεγάλη διάρκεια παραμονής τροφών στο λεπτό έντερο ==> Καθυστερημένη διάσπαση και απορρόφηση ==> Μεγαλύτερη τοπική διέγερση, αυξημένη παραγωγή χολοκυστοκινίνης και GLP-1 ==> Κορεσμός
ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ (ορισμός)	Είναι η ποσοτικοποίηση μιας απλής διαπίστωσης πως οι διάφορες τροφές δεν αυξάνουν με την ίδια ταχύτητα τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα.
ΠΕΠΤΙΚΟΣ ΣΩΛΗΝΑΣ (μέρη)	4 ΚΥΡΙΑ ΟΡΓΑΝΑ ==> Στόμα, Στομάχι, Λεπτό έντερο, Παχύ έντερο 2 ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ==> Πάγκρεας, Ήπαρ + ένζυμα!!!
ΕΚΚΡΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΕΠΤΙΚΟΥ ΣΩΛΗΝΑ (για λειτουργίες βλέπε σημειώσεις)	Σάλιο, βλέννα, χολή (χολικά άλατα), οξύ, ένζυμα, δικαρβονικά, ορμόνες
ΑΠΕΠΤΕΣ ΦΥΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ (Dietary Fibers)	Είναι το σύνολο των πολυσακχαριτών και της λιγνίνης που δεν υποβάλλονται σε πέψη από τις ενδογενείς εκκρίσεις του γαστρεντερικού σωλήνα. Στο παχύ έντερο (πολλοί πολυσακχαρίτες) διασπώνται και μεταβολίζονται από την εντερική χλωρίδα.
Η ΓΛΥΚΟΖΗ...	1) Διοχετεύεται σε όλα τα κύτταρα του σώματος για ΑΜΕΣΗ χρησιμοποίηση για ενέργεια. 2) Μετατρέπεται σε γλυκογόνο και εναποτίθεται στο ήπαρ και αλλού και αποτελεί ΑΜΕΣΗ πηγή ενέργειας 3) Μετατρέπεται σε λιπαρά οξέα και εναποτίθεται ως λίπος (υποδόριος ιστός), το οποίο αποτελεί ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ πηγή ενέργειας
ΥΠΟΘΕΣΗ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΩΝ ΦΥΤΙΚΩΝ ΙΝΩΝ	Τρόφιμα τα οποία εμφανίζουν αργό ρυθμό απορρόφησης από τον οργανισμό δύνανται να έχουν ευεργετική επίδραση στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης διαβήτη και στεφανιαίας νόσου. Burkitt DP-Trowell H, 1977
ΑΠΑΜΙΝΩΣΗ	Για να πραγματοποιηθεί ο μεταβολισμός του ανθρακικού σκελετού των αμινοξέων θα πρέπει να προηγηθεί η απαμίνωσή τους, δλδ η απομάκρυνση της αμινικής ομάδας. Η αμμωνία που παράγεται είναι τοξική. Τα θηλαστικά είναι ουριοτελικά ζώα, δλδ απεκκρίνουν ουρία.
ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΑΖΩΤΟΥ	Π = Ο + Κ + Δ όπου Π=πρόσληψη αζώτου Ο=άζωτο ούρων Κ=άζωτο κοπράνων Δ=απώλεια αζώτου από το δέρμα (π.χ. ιδρώτας, τρίχες κ.λπ.)
ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΛΗΡΗΣ ΠΡΩΤΕΙΝΗ	Είναι εκείνη η πρωτεΐνη η οποία περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα σε επαρκείς ποσότητες και αναλογίες μεταξύ τους για να καλύψει τις ημερήσιες ανάγκες του ανθρώπου
ΠΡΩΤΕΙΝΗ ΑΝΑΦΟΡΑΣ FAO	Συμβατική ιδανική πρωτεΐνη προς την οποία συγκρίνονται οι άλλες πρωτεΐνες για την εκτίμηση της βιολογικής τους πληρότητας, δλδ της βιολογικής ή απλούστερα της θρεπτικής τους αξίας
ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΜΗ ΠΛΗΡΗΣ ΠΡΩΤΕΙΝΗ	Είναι αυτή που είναι ελλιπής ως προς 1 ή περισσότερα αμινοξέα
ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΟ ΑΜΙΝΟΞΥ	Είναι το αμινοξύ το οποίο περιορίζει την αξιοποίηση των υπολοίπων αμινοξέων επειδή βρίσκεται σε ποσότητα μικρότερης της απαιτούμενης
ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΑ ΑΜΙΝΟΞΕΑ ΣΤΙΣ ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ	1) ΖΩΙΚΕΣ ==> θειούχα αμινοξέα (μεθειονίνη, κυστεϊνη, κυστίνη), τρυπτοφάνη 2) ΦΥΤΙΚΕΣ ==> θειούχα αμινιξέα, τρυπτοφάνη, θρεονίνη, λυσίνη
ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ	Είναι οργανικές ενώσεις που απαιτούνται σε μικρές ποσότητες. Δεν χρησιμοποιούνται για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών (ΜΗ ΕΝΕΡΓΟΦΟΡΑ) και ως δομικά στοιχεία. Είναι ρυθμιστές φυσιολογικών λειτουργιών. Λειτουργούν ως συνένζυμα. Είναι απαραίτητα συστατικά και πρέπει να τις προσλαμβάνουμε από την τροφή, εκτός από την βιταμίνη D (βλ. απαραίτητα αμινοξέα και λ.ο.)
ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ	Οι περισσότερες βιταμίνες δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη μορφή με την οποία απορροφώνται ===> Μετά την απορρόφησή τους πρέπει να μετατραπούν στην ΕΝΕΡΓΗ ΤΟΥΣ ΜΟΡΦΗ
ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ (Διαχωρισμός)	Με βάση το ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΤΟΥΣ, δηλαδή αν θα απορροφηθούν με μηχανισμό παρόμοιο με αυτό των λιπιδίων ή των υδατοδιαλυτών συστατικών, χωρίζονται σε ΛΙΠΟΔΙΑΛΥΤΕΣ (A,D,E,K) και ΥΔΑΤΟΔΙΑΛΥΤΕΣ (σύμπλεγμα B, C)
ΛΙΠΟΔΙΑΛΥΤΕΣ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ - ΣΗΠ	A ---> 750 μg ρετινόλης (για τα μάτια και το δέρμα) D ---> 2,5 - 10 μg (για οστά και δόντια) E ---> 10 mg (αντιοξειδωτική, γι' αυτό την χρειαζόμαστε σε μεγαλύτερη ποσότητα) k ---> 65 - 80 μg (αντιαιμορραγική)
ΛΙΠΟΔΙΑΛΥΤΕΣ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ - ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ	1) Διαλύονται σε οργανικούς διαλύτες (βλ. λιπίδια) 2) Απορροφώνται και μεταφέρονται όπως τα λιπίδια 3) Προβλήματα όταν εμφανίζονται διαταραχές στην απορρόφηση λίπους 4) Αποβάλλονται μόνο με τη χολή στα κόπρανα (αποβάλλονται δύσκολα λόγω του λιποδιαλυτού χαρακτήρα τους, γι' αυτό και η ποσότητά τους στον οργανισμό πρέπει να είναι μικρή)
ΛΙΠΟΔΙΑΛΥΤΕΣ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ (πλεονέκτημα-μειονέκτημα)	==> Πλεονέκτημα: ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ Η ΣΥΧΝΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΤΟΥΣ εφόσον το σώμα έχει αποθέματα ==> Μειονέκτημα: ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ γιατί συσσωρεύονται στο σώμα
ΒΙΤΑΜΙΝΗ A	Μία από τις σπουδαιότερες βιταμίνες ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ: κοινή στις αναπτυσσόμενες χώρες και προκαλεί πολλά προβλήματα κυρίως στα παιδιά ΠΕΡΙΣΣΕΙΑ: δυσμενείς επιδράσεις στον οργανισμό (ίσως τοξικότητα?)
ΒΙΤΑΜΙΝΗ A - ΔΟΜΗ	Απαντά στη φύση με τη μορφή 3 βιολογικά δραστικών μορφών: τη ΡΕΤΙΝΟΛΗ, τη ΡΕΤΙΝΑΛΗ και το ΡΕΤΙΝΟΪΚΟ ΟΞΥ Προέρχονται από το πρόδρομο μόριο Β-ΚΑΡΟΤΕΝΙΟ --> αποτελείται από 2 μόρια ρετινάλης συνδεδεμένα στις αλδεϋδικές ομάδες. Το β-καροτένιο και άλλα καροτενοειδή μπορούν να μετατραπούν μεταβολικά σε βιταμίνη A
ΒΙΤΑΜΙΝΗ A - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΕ ΒΙΟΧΗΜΙΚΟ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ	ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΓΙΑ : 1) Όραση 2) Αύξηση 3) Σωστή ανάπτυξη των οστών και των δοντιών 4) Διατήρηση της υγείας των επιθηλιακών ιστών 5) Προφύλαξη κατά του καρκίνου ===> ΔΡΑ ΕΠΙΣΗΣ ΩΣ ΟΡΜΟΝΗ
ΟΡΑΣΗ - ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ A	* Διατήρηση της φυσιολογικής όρασης σε αμυδρά σκοτεινό φως * Αποτελεί συστατικό των κυττάρων του αμφιβληστροειδούς χιτώνα του ματιού * Όταν το φως προσπίπτει σε αυτά (τα κύτταρα) ενεργοποιεί τη μετάδοσή του στο οπτικό κέντρο του εγκεφάλου * Κατά τη διαδικασία αυτή, ένα μέρος της βιταμίνης χάνεται και πρέπει να αναπληρωθεί από εκείνη του αίματος
ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΩΝ ΙΣΤΩΝ	ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ Α: * οι υμένες παράγουν τη βλέννα που τους επικαλύπτει και επιτελούν τις λειτουργίες τους * οι υμένες είναι ανθεκτικοί σε προσβολές από μ.ο.
ΒΙΤΑΜΙΝΗ A ΩΣ ΣΥΝΕΝΖΥΜΟ 'Η ΟΡΜΟΝΗ	--> Συμμετέχει ως ΣΥΝΕΝΖΥΜΟ στην σύνθεση γλυκοπρωτεϊνών --> Σε ορισμένες περιπτώσεις εμφανίζει χαρακτήρα ΣΤΕΡΟΕΙΔΟΥΣ ΟΡΜΟΝΗΣ στον πυρήνα του κυττάρου και σχετίζεται με τη διαφοροποίηση του ιστού
ΣΗΠ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ A	Σύμφωνα με το FAO: 750 μg ρετινόλης για τους ενήλικους άνδρες και γυναίκες 1200 μg για τις θηλάζουσες μητέρες και μειώνεται στις μικρές ηλικίες λόγω μειωμένου βάρους
ΣΥΠΤΩΜΑΤΑ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ A	1) Νυκταλωπία ---> αδυναμία του ανθρώπου να βλέπει σε αμυδρό φως 2) Ξήρωση ---> αποξήρανση των επιπεφυκότων 3) Ξηροφθαλμία ---> αποτέλεσμα εξαιρετικά σοβαρής ανεπάρκειας, μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη τύφλωση (!!) 4) Κερατινοποίηση των υμένων ---> εγκατάσταση καρκινικών κυττάρων 5) Λοιμώξεις, μέχρι και στειρότητα 6) Μειωμένη ανάπτυξη
ΠΗΓΕΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ A	ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ: γλυκοπατάτα, καρότο, κολοκύθα, πεπόνι cantaloupe, μπρόκολο, βερίκοκο, δημητριακά προγεύματος και χυμοί εμπλουτισμένοι με βιτ. A ΖΩΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ: γάλα εμπλουτισμένο με βιτ. A, αυγό (ο κρόκος), τυρί, συκώτι, μουρουνέλαιο
ΒΙΤΑΜΙΝΗ D - ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ	* Προέρχεται από τη χοληστερόλη (είναι στεροειδές) * Μπορεί να σχηματισθεί στο σώμα από την έκθεση του δέρματος στις υπεριώδεις ακτίνες του ηλιακού φωτός * Ανεπαρκής έκθεση στον ήλιο την καθιστά βιταμίνη * Ρυθμίζει το μεταβολισμό του Ca και P!! * Ανεπάρκεια προκαλεί ασθένειες
ΒΙΤΑΜΙΝΗ D - ΔΟΜΗ - ΠΟΡΕΙΑ	Η χοληκαλσιφερόλη (D3), είτε προσλαμβάνεται από τα τρόφιμα και απορροφάται στο έντερο, είτε δημιουργείται από μετατροπή της χοληστερόλης στα επιδερμικά κύτταρα με τη βοήθεια της υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου. Στη συνέχεια η D3 μεταφέρεται με μια ειδική σφαιρίνη στο αίμα και καταλήγει στο ήπαρ. Στο ήπαρ μετατρέπεται σε 25(OH)-D3 και στα νεφρά μετατρέπεται σε 1,25(OH) D3 που είναι η ΠΙΟ ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ D! Αυτή δρα ως ορμόνη, μεταφέρεται με το αίμα στους διάφορους ιστούς και αλληλεπιδρά με υποδοχείς.
ΒΙΤΑΜΙΝΗ D - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΕ ΒΙΟΧΗΜΙΚΟ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ	Χρησιμεύει για τη διατήρηση της περιεκτικότητας του αίματος σε Ca στο επίπεδο των 10 mg/100 ml και του ανόργανου P στο 1/3 του Ca, σε συνεργασία με την παραθυρεοειδή ορμόνη και τη θυροκαλσιτονίνη.
ΒΙΤΑΜΙΝΗ D - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΕ ΒΙΟΧΗΜΙΚΟ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (συνέχεια)	==> Αυτό επιτυγχάνεται με * τη διευκόλυνση της απορρόφησης του ασβεστίου των τροφών από το έντερο * και με ρύθμιση της εναλλαγής του ασβεστίου μεταξύ αίματος και οστών (τα οποία αποτελούν απόθεμα Ca για τον οργανισμό). Έτσι η βιτ. D ρυθμίζει και τη προσαρμογή του ατόμου σε χαμηλές προσλήψεις Ca.
ΣΗΜΑΣΙΑ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D	ΣΤΑ ΝΗΠΙΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ: * Παραμορφώνονται τα οστά τους λόγω έλλειψης Ca, στη σπονδυλική στήλη --> κυρτή ράχη ==> η βιταμίνη D λέγεται και αντιρραχητική ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΟΥΣ: Εμπλουτίζεται το γάλα με βιταμίνη D ΣΤΟΥΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΘΗΛΑΣΜΟ: Ανεπάρκεια βιτ. D και Ca --> αποσύρεται Ca απ' τα οστά προς το αίμα --> τα οστά χάνουν τη δομή τους, γίνονται πορώδη και μαλακά, σπάνε εύκολα --> οστεομαλακία
ΣΗΜΑΣΙΑ ΠΕΡΙΣΣΕΙΑΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D	Η περίσσεια (>2000 IU) της βιτ. D είναι η ΠΙΟ ΤΟΞΙΚΗ ΑΠ' ΟΛΕΣ τις βιταμίνες!! ==> Υπερασβεστιαιμία! Επομένως ΟΧΙ συμπληρώματα 2,5 μg < ΣΗΠ < 10 μg ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΛΟΓΩ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑΣ!!
ΠΗΓΕΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D	Γάλα (μόνο το εμπλουτισμένο με τη βιταμίνη D), έλαια ιχθύων, εμπλουτισμένα δημητριακά, συκώτι, αυγά
ΒΙΤΑΜΙΝΗ E (τοκοφερόλη)	* Αντιοξειδωτικός χαρακτήρας (εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες που εισβάλλουν στο εσωτερικό της κυτταρικής μεμβράνης). * Παρεμποδίζει την οξείδωση των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων της τροφής και των κυτταρικών μεμβρανών. * Καθυστερούν την εμφάνιση εκφυλιστικών διεργασιών --> γήρας!
ΒΙΟΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ Α-ΤΟΚΟΦΕΡΟΛΗΣ	1) Καλή λειτουργία ανοσοποιητικού συστήματος 2) Ρύθμιση της έκφρασης γονιδίων 3) Διακυτταρική μεταγωγή σήματος 4) Ρύθμιση διάφορων μεταβολικών οδών
ΣΗΠ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ E	ΕΙΝΑΙ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΤΩΝ mg ΚΙ ΟΧΙ ΤΩΝ μg ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΩΣ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΣΕ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ * 10 mg για άνδρες και εγκύους * 8 mg για γυναίκες * 12 mg στο θηλασμό ΠΡΟΣΟΧΗ να μην υπερβαίνει τα 300 mg!!
ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ E	Είναι σπάνια στον άνθρωπο γιατί: * είναι πολύ διαδεδομένη στα φυτικά κυρίως τρόφιμα * ο άνθρωπος έχει αποθέματα στο λιπώδη ιστό * τα κύτταρα επαναχρησιμοποιούν τη βιταμίνη πολλές φορές
ΠΗΓΕΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ E	ελαιόλαδο και γενικά φυτικά έλαια, σπόροι δημητριακών, ξηροί καρποί, πράσινα λαχανικά
ΒΙΤΑΜΙΝΗ K - ΔΟΜΗ	Ενεργότητα βιταμίνης K εμφανίζουν μια σειρά από λιποδιαλυτά παράγωγα της ναφθακινόνης που απαντούν κυρίως σε φυτά Βιταμίνη K1 (ΦΥΛΛΟΚΙΝΟΝΗ) --> πράσινα φυλλώδη λαχανικά Βιταμίνη K2 (ΜΕΝΑΚΙΝΟΝΗ) --> μ.ο. πεπτικού σωλήνα Βιταμίνη K3
ΒΙΤΑΜΙΝΗ K - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΕ ΒΙΟΧΗΜΙΚΟ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ	Συμβάλλει: 1) στη ρύθμιση της περιεκτικότητας του αίματος σε Ca++ με τη συνεργασία της D 2) στη σύνθεση από το ήπαρ 4 πρωτεϊνών πήξης του αίματος 3) στη διατήρηση της πυκνότητας των πρωτεϊνών αυτών στο αίμα σε τέτοιο βαθμό ώστε να αποτρέπεται η αιμορραγική διάθεση * αντιπηκτικά φάρμακα =/ βιταμίνη K
ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ K	Είναι σπάνια στον άνθρωπο γιατί: * είναι πολύ διαδεδομένη στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και το συκώτι * συντίθεται στο παχύ έντερο του ανθρώπου από (ωφέλιμους) μ.ο. (κολοβακτηρίδια) Προβλήματα στα νεογέννητα γιατί: * η βιτ. K δύσκολα μεταβιβάζεται από τον πλακούντα στο έμβρυο * το έντερο του μωρού δεν έχει μικροχλωρίδα τις πρώτες μέρες της ζωής του
ΠΗΓΕΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ K	Πράσινα φυλλώδη λαχανικά, μπρόκολα, πράσινα φασολάκια, μπιζέλια 100 g Πράσινα φυλλώδη λαχανικά = 50-800 μg βιταμίνης K ΣΗΠ: 80 μg για άνδρες 65 μg για γυναίκες
ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΛΙΠΟΔΙΑΛΥΤΩΝ ΒΙΤΑΜΙΝΩΝ	ΒΙΤΑΜΙΝΗ A ΚΑΙ ΚΑΡΟΤΕΝΙΑ * Εύκολη οξείδωση (--> πολυακόρεστος χαρακτήρας) * Σχετικά σταθερή σε επεξεργασία απουσία αέρα ΒΙΤΑΜΙΝΗ E * εξευγενισμός λιπών και ελαίων * αυτοξείδωση * υδρογόνωση * αφύδάτωση Όλα τα παραπάνω είναι ΑΠΩΛΕΙΕΣ
ΒΙΤΑΜΙΝΗ B1 - ΘΕΙΑΜΙΝΗ	==> Το μόριο περιέχει ένα πυριμιδινικό κι ένα θειαζολικό δακτύλιο ==> η ΠΙΟ ΕΥΑΙΣΘΗΤΗ του συμπλέγματος B ==> Δρα ως πυροφωσφορική θειαμίνη TPP ==> Είναι απαραίτητη για το μεταβολισμό των υδατανθράκων ==> Απαιτούνται 0,6 mg/ 1000 kcal
ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΘΕΙΑΜΙΝΗΣ	Προκαλεί την ασθένεια Beri-beri Άπω Ανατολή: αυξημένη κατανάλωση υδατανθράκων σε συνδυασμό με αποφλοίωση ρυζιού οδηγούν στην ασθένεια Συμπτώματα Beri-beri --> κυρίως νευρολογικά, όπως αδυναμία και ατροφία των μυών, μειωμένα αντανακλαστικά και παράλυση
ΒΙΤΑΜΙΝΗ B2 - ΡΙΒΟΦΛΑΒΙΝΗ	* Δρα ως συστατικό 2 συνενζύμων, του FMN και του FAD * Είναι σχετικά σταθερή βιταμίνη * Είναι απαραίτητη για την αξιοποίηση της ενέργειας των τροφών * Απαιτούνται 0,6 mg/ 1000 kcal ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ: Προκαλεί ρωγμές στις άκρες των χειλιών και βαθυκόκκινη γλωσσα
ΒΙΤΑΜΙΝΗ B3 - ΝΙΑΣΙΝΗ	* Τα νουκλεοτίδια πυριδίνης (NAD, NADP) είναι συνένζυμα πολλών ενζύμων που συμμετέχουν στη γλυκόλυση, στο κύκλο του Krebs, ... * Απαιτούνται 6,6 mg/ 1000 kcal * Η τρυπτοφάνη των πρωτεϊνών μπορεί να μετατραπεί σε νιασίνη στο ανθρώπινο σώμα 60 mg τρυπτοφάνης = 1 mg νιασίνης * Ανεπάρκειά της προκαλεί πελλάγρα * >35 mg/ ημέρα ---> ΤΟΞΙΚΗ
ΒΙΤΑΜΙΝΗ B5 - ΠΑΝΤΟΘΕΝΙΚΟ ΟΞΥ	* Συμμετέχει σε πολλές αντιδράσεις μεταφοράς της ρίζας του ακυλίου, στο μεταβολισμό υδατανθράκων, λιπιδίων και πρωτεϊνών * ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ: σπάνια γιατί είναι πολύ διαδεδομένο στις τροφές ΣΗΠ --> 5-10 mg για ενήλικες
ΒΙΟΤΙΝΗ	==> Μεταβολισμός υδατανθράκων, λιπών ==> Είναι πολύ διαδεδομένη στη φύση ==> Συντίθεται από μ.ο. στο παχύ έντερο (σαν τη βιταμίνη K) ==> Δεσμεύεται από τη γλυκοπρωτεΐνη του αυγού όταν τρώγονται πολλά ωμά αυγά
ΒΙΤΑΜΙΝΗ B6 - ΠΥΡΙΔΟΞΙΝΗ	* Κανονικά θα έπρεπε να λέγεται πυριδοξόλη γιατί είναι αλκοόλη * Ενεργά συνένζυμα της είναι η φωσφορική πυριδοξάλη (PMP) και η φωσφορική πυριδοξαμίνη (PMP) * Τα συνένζυμα αυτά συμμετέχουν σε μεγάλο αριθμό ενζύμων που καταλύουν κυρίως αντιδράσεις μετατροπής αμινοξέων/ μεταβολισμού πρωτεϊνών, όπως τρανσαμινώσεις, αποκαρβοξυλιώσεις, απαμινώσεις κλπ * Οι απαιτήσεις σε B6 εξαρτώνται από τη ποσότητα πρωτεϊνών στο διαιτολόγιο (100 g πρωτεινης = 2 mg B6) * Εννοείται πηγές της πυριδοξίνης είναι όλες οι πρωτεϊνούχες τροφές, κρέας, αυγά, ξηροί καρποί, πουλερικά κλπ)
ΒΙΤΑΜΙΝΗ B10 - ΦΟΛΙΚΟ ('Η ΦΥΛΛΙΚΟ) ΟΞΥ	==> συνένζυμά του: τετραϋδροφολικά συνένζυμα (THFA) ==> απομονώθηκε πρώτη φορά από φύλλα μαρουλιού, εξ ου και το όνομά του ==> υπάρχει πολύ στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, στα σπαράγγια και σε ορισμένα φρούτα και πρωτεϊνούχες τροφές ==> ΕΙΝΑΙ ΦΟΡΕΑΣ ΜΟΝΟΑΝΘΡΑΚΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ και ΣΥΜΒΑΛΛΕΙ ΣΤΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΝΟΥΚΛΕΟΤΙΔΙΩΝ ΣΗΠ --> 400 mg για ενήλικες 800 mg κατά την εγκυμοσύνη 600 mg κατά το θηλασμό Σε περίπτωση έλλειψης του κατά την εγκυμοσύνη, το βρέφος μπορεί να γεννηθεί με δυσπλασία νωτιαίου σωλήνα/δισχιδή ράχη/μηνιγγοκήλη
ΒΙΤΑΜΙΝΗ B12 - ΚΥΑΝΟΚΟΒΑΛΑΜΙΝΗ	* Απαντά ως σύμπλοκο με το κοβάλτιο * Απαιτεί μια ειδική γαστρική έκκριση για την απορρόφησή της (ενδογενής παράγοντας) * Προσλαμβάνεται ΜΟΝΟ από ζωικής προέλευσης προϊόντα και απ'το -βοδινό κυρίως- ήπαρ * Η έλλειψή της οδηγεί σε ΜΕΓΑΛΟΒΛΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ * Ανεπάρκειά της σε φυτοφάγους και σε ατελή απορρόφηση ΣΗΠ --> 2 μg/ ημέρα
ΚΥΑΝΟΚΟΒΑΛΑΜΙΝΗ ΚΑΙ ΦΟΛΙΚΟ ΟΞΥ	* B12 + B10 --> διαίρεση κυττάρων στο μυελό των οστών προς σχηματισμό του αίματος * B12 + B10 --> σε υπερσυσσώρευση μπορούν να επηρεάσουν τη προσκόλληση του πλακούντα * Είναι απαραίτητες για τη σύνθεση μεθειονίνης από την ομοκυστεϊνη (η ομοκυστείνη είναι ανεπιθύμητη σε μεγάλες ποσότητες γιατί είναι παράγοντας για την πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων) ==> απουσία B12 --> παγιδεύεται το μεθυλοφυλλικό --> ανωμαλία σύνθεσης DNA
ΒΙΤΑΜΙΝΗ C - ΑΣΚΟΡΒΙΚΟ ΟΞΥ	* συντίθεται απ' τα περισσότερα ζώα, όχι όμως από τον άνθρωπο * αντιοξειδωτικός χαρακτήρας * ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα * συμμετέχει στο σχηματισμό του κολλαγόνου * μεγάλη απορρόφηση του σιδήρου, με τη μετατροπή του από Fe++ --> Fe+++ που απορροφάται πιο εύκολα
ΒΙΤΑΜΙΝΗ C	ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ --> Σκορβούτο ήπια μορφή --> τοπικές αιμορραγίες ΣΗΠ: 90 mg/ ημέρα για άνδρες 75 mg/ ημέρα για γυναίκες + 35 mg/ ημέρα για τους καπνιστές < 2 g τη μέρα ---> μη τοξικό...
ΚΟΛΛΑΓΟΝΟ	Είναι ινώδης πρωτεΐνη που περιέχει μεγάλες ποσότητες των αμινοξέων προλίνη και υδροξυπρολίνη
ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΥΔΑΤΟΔΙΑΛΥΤΩΝ ΒΙΤΑΜΙΝΩΝ (1)	B1 --> η πιο ευαίσθητη των B στη θέρμανση, θέρμανση με O και Cu+ οι απώλειες αυξάνονται, θέρμανση σε pH >= 7 --> καταστροφή, σταθερότερη σε χαμηλότερο pH, σημαντική επίδραση νιτρωδών και θειωδών, σοβαρές απώλειες στο βράσιμο λόγω μεγάλης υδατοδιαλυτότητας B2 --> σχετικά ανθεκτική στη θέρμανση, πιο σταθερή σε pH<7, έκθεση σε φως ή επίδραση αλκαλίων--> γρήγορη καταστροφή B5 --> πιο σταθερή σε pH=4-7, σημαντικές απώλειες σε παρατεταμένη θέρμανση με αέρα
ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΥΔΑΤΟΔΙΑΛΥΤΩΝ ΒΙΤΑΜΙΝΩΝ (2)	B3 --> από τις πιο σταθερές σε θέρμανση, οξέα, αλκάλια B6 --> πιο σταθερή μορφή της η πυριδοξόλη, δεν καταστρέφεται με παστερίωση B12 --> πιο σταθερή σε pH=4-6, σημαντικές απώλειες σε υψηλό pH παρουσία αναγωγικών C --> η πιο ευαίσθητη στην οξείδωση, σχετικά σταθερότερη σε χαμηλό pH, θέρμανση, ίχνη Cu, pH>7 => επιταχύνουν αποσύνθεση, ξήρανση => σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή, ευαίσθητη σε οξειδωτικά και αναγωγικά
ΜΕΓΑΛΟΣΤΟΙΧΕΙΑ	Απαιτούνται σε ποσότητες που κυμαίνονται από μερικά δέκατα του γραμμαρίου μέχρι 1 ή περισσότερα γραμμάρια την ημέρα. Ca, P, Mg, K, Cl, Na, S
ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ	Απαιτούνται σε μικρές ποσότητες, από μικρογραμμάρια ως χιλιοστά του γραμμαρίου Fe, I, Cu, Co, Cr, Mn, F, Mb, Si, Zn, σελήνιο, αρσενικό, βαδάνιο, κασσίτερος, νικέλιο
ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ...	Ανεπάρκεια από ελάχιστα mg Cu μπορεί να έχει τα ίδια δυσμενή αποτελέσματα όπως και η ανεπάρκεια εκατοντάδων mg Ca. Πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων από μερικά ιχνοστοιχεία, όπως Cu, μπορούν να προκαλέσουν δηλητηριάσεις.
ΓΕΝΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΑΝΟΡΓΑΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ	* Προσφέρουν σταθερότητα, αντοχή και ισχύ στο σκελετό. * Χρησιμοποιούνται ως συστατικά οργαν. ενώσεων, όπως πρωτεΐνες και λίπη. * Ενεργοποιούν ενζυμικά συστήματα. * Ρυθμίζουν την ισορροπία υγρών του σώματος, την ωσμωτική πίεση και την αποβολή των υγρών. * Ρυθμίζουν την οξεοβασική ισορροπία. * Εμφανίζουν χαρακτηριστική επίδραση στη διέγερση μυών και νεύρων. * Δρουν μαζί με τις ορμόνες, τις βιταμίνες και άλλους ρυθμιστές του μεταβολισμού.
ΒΙΟΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ	= Η ΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ
ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ	Εκφράζει την έννοια της διατήρησης σταθερών συνθηκών στο εσωτερικό περιβάλλον. Όργανα και ιστοί επιτελούν λειτουργίες που συντελούν στη διατήρηση αυτών των σταθερών συνθηκών. π.χ. τα νεφρά διατηρούν σταθερές συνθήκες ιόντων * Μικρή παρέκκλιση --> αρρώστια * Μεγάλη παρέκκλιση --> θάνατος!!
ΟΣΤΑ	Διακρίνονται για ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ, ΑΝΤΟΧΗ, ΜΙΚΡΗ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ Συνεισφέρουν στη ΣΤΗΡΙΞΗ και ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΟΡΓΑΝΩΝ Συμμετέχουν στο ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟ ΤΟΥ Ca (ΑΠΟΘΗΚΗ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ) Οστίτης Ιστός ==> 35 % οργανικό τμήμα (κύτταρα και κολλαγόνα ινίδια) και 65% ανόργανα συστατικά (PO4Ca, CO3Ca, FCa, CLCa. PO4Mg)
ΟΣΤΙΚΗ ΜΑΖΑ	Κολλαγόνο ---> ΑΝΤΟΧΗ Ανόργανα Άλατα ---> ΣΚΛΗΡΟΤΗΤΑ Όσο πιο πυκνή η οστική μάζα τόσο πιο ανθεκτικός ο σκελετός!
ΑΣΒΕΣΤΙΟ - ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ	---> 2% ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΙΚΟΥ ΒΑΡΟΥΣ * Προσδίδει δύναμη, ισχύ * Προσδίδει σωστή δομή σε οστά και δόντια * Ρυθμίζει τη καρδιακή λειτουργία * Σχετίζεται με τη μεταβίβαση της νευρικής ώσης * Σχετίζεται με τη μυική σύσπαση * Είναι απαραίτητο για τη πήξη του αίματος * Ενεργοποιεί μεγάλο αριθμό ενζύμων
ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ	20-30% της περιεκτικότητας των τροφών σε Ca απορροφάται από το λεπτό έντερο. Η απορρόφηση εξαρτάται από: * τις ανάγκες του οργανισμού σε Ca * το τύπο της τροφής * τη περιβαλλοντική δυνατότητα απορρόφησης του ΟΣΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΤΟΣΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ Η ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΟΥ!!
ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΜΕΙΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΟΡΟΦΦΗΣΗ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ	1) Ανεπαρκής βιταμίνη D 2) Έλλειψη ισορροπίας Ca - P Ca:P = 1:1,5 - 1:1,6 (στη δίαιτα) 3) Φυτικό οξύ (εξωτερικός φλοιός των δημητριακών καρπών) --> φυτικό ασβέστιο, αδιάλυτο άλας 4) Οξαλικό οξύ (σπανάκι, τεύτλα, κακάο) --> μη απορροφήσιμο οξαλικό ασβέστιο 5) Άπεπτες Φυτικές Ίνες --> δεσμεύουν το Ca 6) Υπερβολικό Λίπος --> αδιάλυτοι σάπωνες αποβάλλονται με τα κόπρανα 7) Άλλοι παράγοντες --> στρες, έλλειψη σωματικής άσκησης, πρόοδος της ηλικίας
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ	99% ΤΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ --> ΟΣΤΑ ΚΑΙ ΔΟΝΤΙΑ Το υπόλοιπο 1% επιτελεί τις λειτουργίες: Πήξη του αίματος Μυική σύσπαση και χαλάρωση Μεταβίβαση νευρικού ερεθίσματος Διαπερατότητα κυτταρικής μεμβράνης Ενεργοποίηση ενζύμων (ATP) Έκκριση ορμονών
ΠΑΡΑΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ ΟΡΜΟΝΗ	--> Εκκρίνεται από τους παραθυρεοειδείς αδένες --> Όταν το Ca του αίματος βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα, δρα με 3 τρόπους: 1) Αυξάνει την απορρόφηση του από το έντερο 2) Προκαλεί κινητοποίηση ασβεστίου από τα οστά προς το αίμα 3) Μειώνει τη νεφρική του απέκκριση
ΚΑΛΣΙΤΟΝΙΝΗ	--> Εκκρίνεται απ' τα παραθυλακιώδη ή κύτταρα C του θυρεοειδούς αδένα, ΟΤΑΝ ΤΟ ΑΣΒΕΣΤΙΟ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΕ ΥΨΗΛΑ ΕΠΙΠΕΔΑ --> Όταν αυξηθεί το επίπεδο του Ca στο αίμα: * η παραθυρεοειδής ορμόνη παύει να εκκρίνεται * η καλσιτονίνη αναστέλλει τη μετακίνηση του ασβεστίου από τα οστά
ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ	Το Ca αποβάλλεται με τις εξής 3 οδούς: Κόπρανα, Ούρα, Ιδρώτας ΑΠΩΛΕΙΕΣ Ca ΚΑΤΑ ΤΗ ΚΥΗΣΗ: Περίπου 30 g Ca εναποτίθενται στο έμβρυο από τη μητέρα ΑΠΩΛΕΙΕΣ Ca ΚΑΤΑ ΤΗ ΚΥΗΣΗ Περίπου 250 mg Ca την ημέρα απεκκρίνονται στο μητρικό γάλα
ΣΗΠ, ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ, ΠΕΡΙΣΣΕΙΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ	ΣΗΠ: 800 mg Ca εκ των οποίων το 40% (320 mg) απορροφάται μόνο και άλλο τόσο χάνεται με τις απεκκρίσεις ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ : Ραχίτιδα, Οστεομαλακία, Οστεοπόρωση --> απώλεια οστικής μάζας ΠΕΡΙΣΣΕΙΑ: Υπερασβεστιαιμία, Νεφρολιθίαση
ΦΩΣΦΩΡΟΣ - ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ	--> Αντιπροσωπεύει περίπου το 1% (650 g) του σωματικού βάρους του ενήλικου ατόμου --> Το 80% του P βρίσκεται στο σκελετό μαζί με το Ca σχέση Ca:P = 2:1 --> Το υπόλοιπο 20% κατανέμεται στους μαλακούς ιστούς
ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΦΩΣΦΩΡΟΥ	70% ΑΠΟΡΡΟΦΑΤΑΙ ΚΑΙ ΜΟΝΟ 30% ΑΠΟΒΑΛΛΕΤΑΙ ΜΕ ΤΑ ΚΟΠΡΑΝΑ * Η απορρόφησή του εξαρτάται από πολλούς παράγοντες
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΦΩΣΦΩΡΟΥ	ΕΊΝΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΓΙΑ: 1) σχηματισμό και διατήρηση οστών 2) ανάπτυξη δοντιών 3) φυσιολογική απέκκριση του γάλακτος στο θηλασμό 4) ανάπτυξη μυικού ιστού 5) συστατικό νουκλεικων οξέων (DNA, RNA) 6) συνδυάζεται με άλλα ανόργανα στοιχεία για τη διατήρηση της ωσμωτικής πίεσης και της οξεοβασικής ισορροπίας του αίματος
ΦΩΣΦΩΡΥΛΙΩΣΗ	Ενεργοποιεί τα μόρια-αποδέκτες ==> επιτέλεση λειτουργιών που απαιτούν ενέργεια ---> * Βιοσυνθέσεις μακρομορίων * Μεταφορά ιόντων και μορίων διαμέσου των κυτταρικών μεμβρανών * Μηχανικό έργο
ΣΗΠ, ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΣΕΙΑ ΦΩΣΦΩΡΟΥ	Για ενήλικες 800 mg P ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ σχετικά σπάνια γιατί ο P βρίσκεται σε όλες σχεδόν τις τροφές * Οι αυστηρές δίαιτες των χορτοφάγων, ιδιαίτερα αυτές που δεν περιλαμβάνουν γαλακτοκομικά, είναι ανεπαρκείς σε P
ΜΑΓΝΗΣΙΟ - ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ	* 0,05% του σωματικού βάρους, συνολικά περίπου 20-30 g * 60-70% στα οστά με μορφή φωσφορικών ή ανθρακικών αλάτων * 28% στους μαλακούς ιστούς * 2% στα υγρά του σώματος * 30-50% της ημερήσιας πρόσληψής το απορροφάται από το λεπτό έντερο
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΜΑΓΝΗΣΙΟΥ	1) Συστατικό οστών και δοντιών 2) Απαραίτητο στοιχείο του κυτταρικού μεταβολισμού - δρα ως διεγέρτης ενζύμων 3) Επαναφέρει σε ηρεμία τη νευρική και μυική ίνα μετά τη σύσπασή τους, δρώντας έτσι ανταγωνιστικά με το Ca που προκαλεί σύσπαση 4) Είναι απαραίτητο για τη φωτοσύνθεση (ως βασικό στοιχείο της χλωροφύλλης)
ΣΗΠ - ΠΗΓΕΣ ΜΑΓΝΗΣΙΟΥ	300-350 mg για ενήλικες ΠΛΟΥΣΙΕΣ ΠΗΓΕΣ: σοκολάτα, κακάο, στιγμιαίος καφές, αλεύρι, σιτάρι ΚΑΛΕΣ ΠΗΓΕΣ: ξηροί καρποί, δημητριακά ολικής * Το μητρικό γάλα περιέχει περίπου 30 mg/100 ml, ενώ το αγελαδινό γάλα περιέχει περίπου 13 mg/100 ml
ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΜΑΓΝΗΣΙΟΥ	--> Εμφανίζεται όταν οι νεφροί είναι ανίκανοι να αποβάλλουν τη περίσσεια της προσλαμβανόμενης ποσότητας --> Χαρακτηρίζεται από αργή αναπνοή, κώμα, ακόμα και θάνατο!! --> Τα άλατα μαγνησίου που λαμβάνονται από τις έγκυες επηρεάζουν την υγεία των νεογέννητων * Ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι είναι πολύ πιθανό να υπάρχει σχέση μεταξύ Mg και καρκίνου, ιδιαίτερα σε μέρη που η περιεκτικότητα είναι αξιόλογα αυξημένη στο πόσιμο νερό
ΚΑΛΙΟ, ΝΑΤΡΙΟ, ΧΛΩΡΙΟ	* Αποτελούν τους κύριους ηλεκτρολύτες των υγρών του ανθρώπινου σώματος * Ρυθμίζουν στον οργανισμό --> το ωσμωτικό ισοζύγιο --> τον όγκο και τη σύνθεση των υγρών του σώματος --> τη δραστικότητα των μυών και νεύρων * Na--> κύριο εξωκυττάριο κατιόν * k --> κύριο ενδοκυττάριο κατιόν
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΚΑΛΙΟΥ ΚΑΙ ΝΑΤΡΙΟΥ	* ρυθμίζουν την ωσμωτική πίεση μέσα στα κύτταρα * καθορίζουν τη διατήρηση της σωστής οξεο-βασικής ισορροπίας *καθορίζουν τη μεταφορά θρεπτικών στοιχείων μέσα και έξω από τα κύτταρα
ΩΣΜΩΤΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ	* Το υγρό μέσα στο οποίο μπορούν να υπάρχουν σωματικά κύτταρα χωρίς να διογκώνονται ή να συρρικνώνονται ονομάζεται ΙΣΟΤΟΝΟ με τα κύτταρα (π.χ. διάλυμα γλυκόζης 5%) ΥΠΕΡΤΟΝΟ => ΣΥΡΡΙΚΝΩΣΗ ΥΠΟΤΟΝΟ => ΔΙΟΓΚΩΣΗ
ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ	Το pH του αρτηριακού αίματος είναι 7,4, του φλεβικού 7,35 (H2CO3 <= CO2) * ΟΞΕΩΣΗ --> pH <7,4 * ΑΛΚΑΛΩΣΗ -->pH >7,4 * Όρια συμβατά με την ζωή για λίγες ώρες 7,0-8,0
ΚΑΛΙΟ	* 5% του μεταλλικού περιεχομένου του σώματος * 98% περίπου είναι ΕΝΔΟΚΥΤΤΑΡΙΟ και οι συγκέντρωσή του είναι 30 φορές μεγαλύτερη απ' ότι στο εξωτερικό του κυττάρου * ΣΗΠ = 1875-5625 mg * Απορροφάται περισσότερο από 90% της αρχικής περιεκτικότητας του από το λεπτό έντερο * Οι νεφροί αντιπροσωπεύουν τον κύριο ρυθμιστή της διατήρησης του ισοζυγίου του καλίου * Υποκαλιαιμία = μειωμένα επίπεδα καλίου στο πλάσμα
ΣΥΣΧΕΤΙΣΕΙΣ	* Ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά K στη δίαιτα μειώνουν την απορρόφηση Mg * Η υπερβολική πρόσληψη αλατιού μειώνει τα επίπεδα του K (επειδή το νάτριο και το κάλιο πρέπει να βρίσκονται σε ισορροπία) * Παρόλο που η πρόσληψη νατρίου είναι πιο καθοριστική για τη διατήρηση φυσιολογικής αρτηριακής πίεσης, διακυμάνσεις της σχέσης νατρίου/καλίου στη δίαιτα επηρεάζουν εξίσου σοβαρά την αρτηριακή πίεση
ΝΑΤΡΙΟ	* 0,2 % του βάρους * 50% στα εξωκυτταρικά υγρά * 40% στο σκελετό * 10% στα κύτταρα * -θεωρητικά- όλο το νάτριο της δίαιτας απορροφάται από το λεπτό έντερο με έναν μηχανισμό γνωστό ως «αντλία νατρίου»
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΝΑΤΡΙΟΥ	* Είναι το κύριο κατιόν στο μεσοκυττάριο υγρό, όπου βοηθάει στη διατήρηση της ισορροπίας του ύδατος και των οξέων/ βάσεων (ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ) * Είναι συστατικό του παγκρεατικού υγρού, της χολής, των δακρύων και του ιδρώτα * Σχετίζεται με τη μυική σύσπαση κα τη λειτουργία των νεύρων
ΣΗΠ - ΠΗΓΕΣ ΝΑΤΡΙΟΥ	Για ενήλικες 1100-3300 mg ΠΛΟΥΣΙΕΣ ΠΗΓΕΣ: μπέικον, λουκάνικα, βούτυρο, μαργαρίνη, τουρσιά, σαλάμι, μπακαλιάρος, ρέγκα, πράσινες ελιές, παρμεζάνα, πατατάκια, γαριδάκια, σάλτσες ΚΑΛΕΣ ΠΗΓΕΣ: ψωμιά και κουλουράκια, λαχανικά σε κονσέρβα, τυριά, πηχτές σούπες, προπαρασκευασμένες τροφές, μαγιονέζα
ΧΛΩΡΙΟ	* Περιέχεται στο ΑΛΑΤΙ και παρέχεται με το αλάτι * Περιεκτικότητα του αίματος σε αλάτι: 450-530 mg/ 100 g * Κυρίως εξωκυττάριο παρά ενδοκυττάριο ανιόν * Συμμετέχει στη ρύθμιση: ωσμωτικής πίεσης, ισοζυγίου ύδατος, οξεοβασικής ισορ. * Απαιτείται για τη παραγωγή HCl στο στομάχι => απορρόφηση Β12 και σιδήρου για ενεργοποίηση ενζύμων --> πέψη γιατην εξάλειψη των μ.ο. * ΣΗΠ ενηλίκων: 1700-5100 mg
Επίδραση διατροφικού προτύπου-πλούσιου σε ελαιόλαδο σε παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου και μηχανισμούς που σχετίζονται με την αθηρογένεση	ΔΙΑΠΙΣΤΩΜΕΝΕΣ * Μειώνει τα τρυγλυκερίδια και αυξάνει την HDL χοληστερόλη, όταν αντικαθιστά διαιτολόγια πλούσια σε υδατάνθρακες * Μειώνει την LDL χοληστερόλη, όταν αντικαθιστά διαιτολόγια πλούσια σε κορεσμένο λίπος * Αυξάνει την αντίσταση της LDL στην οξείδωση * Βελτιώνει το μεταβολισμό της γλυκόζης στους διαβητικούς + ΔΥΝΗΤΙΚΕΣ...
ΤΟ ΓΙΑΟΥΡΤΙ...	1) Το ελαφρό όξινο περιβάλλον του βοηθά στην απορρόφηση του ασβεστίου 2) Γίνεται καλύτερα ανεκτό από άτομα που παρουσιάζουν δυσανεξία στη λακτόζη 3) Η συχνή κατανάλωσή του συμβάλλει στη καλή λειτουργία του εντέρου, ευνοώντας τον εμπλουτισμό και την αποκατάσταση της επιθυμητής μικροβιακής χλωρίδας, ιδιαίτερα μετά τη λήψη αντιβιοτικών
ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΑΠΑΝΤΩΝΤΑΙ 2 ΜΟΡΦΕΣ ΣΙΔΗΡΟΥ...	* ΜΗ ΑΙΜΙΚΟΣ: τόσο σε φυτικά τρόφιμα όσο και ζωικούς ιστούς * ΑΙΜΙΚΟΣ: προέρχεται από την αιμοσφαιρίνη και τη μυογλοβίνη των ζωικών προϊόντων ΤΡΟΦΙΜΑ ΖΩΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ --> 60% μη αιμικός και 40% αιμικός ΤΡΟΦΙΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ --> 100% μη αιμικός ΜΕΣΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΑΠ' ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΤΡΟΦΕΣ --> 90% μη αιμικός και 10% αιμικός!!
ΑΙΜΙΚΟΣ ΚΑΙ ΜΗ ΑΙΜΙΚΟΣ ΣΙΔΗΡΟΣ ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ	ΜΗ ΑΙΜΙΚΟΣ: εισέρχεται σε μια κενή δεξαμενή ελεύθερου αίμης σιδήρου των γαστρικών υγρών απ' όπου η ποσότητα σιδήρου που απορροφάται εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη παρουσία συστατικών στο γεύμα που προάγουν ή αναστέλλουν την απορρόφησή του, καθώς και από τα επίπεδα σιδήρου στον οργανισμό (όσο μεγαλύτερη έλλειψη σε Fe έχει ο οργανισμός τόσο πιο εύκολα τον απορροφάει) ΑΙΜΙΚΟΣ: το μόριο της αίμης απορροφάται ως έχει στα κύτταρα του βλεννογόνου και ο σίδηρος απελευθερώνεται μέσω της δράσης του ενζύμου οξυγενάση της αίμης. Η απορρόφησή του επηρεάζεται ελάχιστα από τη σύσταση του γεύματος.
ΑΛΚΟΟΛΗ - ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ	* Παχυσαρκία * Ανωμαλίες κατά την απορρόφηση και χρησιμοποίηση των θρεπτικών στοιχείων * Το οινόπνευμα σε άδειο στομάχι απορροφάται γρήγορα, ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΕΚΚΡΙΣΗ ΟΞΕΩΝ και διαβρώνει το προστατευτικό επίστρωμα του βλεννογόνου * Μακροχρόνια κατανάλωση προκαλεί ΚΙΡΡΩΣΗ ΗΠΑΤΟΣ, καταστροφή κυττάρων λόγω αφυδάτωσης * Σε προχωρημένη κίρρωση του ήπατος επέρχεται ο ΘΑΝΑΤΟΣ
ΑΛΚΟΟΛΗ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ - ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ	* Ποσότητα 2 ποτηριών κρασιού την ημέρα τονώνει τα νεύρα και προστατεύει από καρδιοπάθειες. --> Από στατιστικές μελέτες διαπιστώθηκε πως όσοι καταναλώνουν αλκοόλη έχουν μικρότερη πιθανότητα εμφράγματος του μυοκαρδίου και εγκεφαλικών επεισοδίων. --> Οι υποθέσεις που γίνονται είναι ότι μπορεί να εμποδίζει την απόθεση ουσιών στα τοιχώματα των αρτηριών ή βοηθά στη δημιουργία θρομβολυτικών ουσιών. ΠΑΝΤΑ ΜΕ ΜΕΤΡΟ!!!
ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ	2 κύριοι παράγοντες που ευθύνονται για τα ευεργετικά αποτελέσματα του κρασιού * η αιθανόλη * οι φαινολικές ουσίες ΚΟΚΚΙΝΟ ΚΡΑΣΙ --> Αντιοξειδωτικά --> Ρεσβερατρόλη, Φλαβονοειδή, Προκυανιδίνες --> συντελούν στη καρδιαγγειακή προστασία! * Η αλκοόλη (με μέτρο) αυξάνει την HDL
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ	--> Η απαίτηση σε θρεπτικά συστατικά ΔΙΑΦΕΡΕΙ ΑΠΟ τη συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη (RDA ή ΣΗΠ) * ΑΠΑΙΤΗΣΗ --> ποσότητα που πρέπει να καταναλωθεί ημερησίως => αποφεύγονται τα συμπτώματα ανεπάρκειας
ΟΙ ΠΟΣΟΣΗΤΕΣ ΤΡΟΦΗΣ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΑΤΟΜΟ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ...	ΕΞΑΡΤΩΝΤΑΙ ΑΠΟ: * Ύψος * Βάρος * Φύλο * Κλίμα * Φυσική δραστηριότητα * Ιδιοσυγκρασία του ατόμου ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ: * Ανάπτυξη * Εγκυμοσύνη * Θηλασμό * Ασθένεια *Ανάρρωση
ΣΗΠ > ΑΠΑΙΤΗΣΗ	Για να καλύψει * διαφορές μεταξύ ατόμων * διακυμάνσεις των τροφών σε θρεπτικά συστατικά --> Αλλάζουν και προσαρμόζονται πάντοτε προς τα νεότερα δεδομένα της επιστημονικής γνώσης --> Ένα άτομο μπορεί να παίρνει μικρότερες δόσεις από τις συνιστώμενες => ΕΠΑΡΚΕΙΣ --> Ενώ αν παίρνει συνεχώς μεγαλύτερες δόσεις από τις συνιστώμενες => ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΟ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟ	Κάλυψη ημερήσιων αναγκών καθημερινά ή τουλάχιστον επί εβδομαδιαίας βάσης. ΧΡΥΣΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ: Ο άνθρωπος πρέπει να συμπεριλάβει στο διαιτολόγιό του ΠΟΙΚΙΛΕΣ ΤΡΟΦΕΣ έτσι ώστε η μία να καλύπτει τις άλλες ως προς τις ελλείψεις τους σε θρεπτικά στοιχεία κατά τρόπο που το σύνολο των τροφών που καταναλώνονται να καλύπτει τις ανάγκες του ανθρώπου.
ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ (1)	1) ΤΑ ΛΙΠΗ: * < 30% των θερμίδων που απαιτούνται ημερησίως * < 1/3 μπορούν να είναι κορεσμένα * η χοληστερίνη του διαιτολογίου να μην αυξάνει τη χοληστερίνη του αίματος > 200 mg/ 100ml 2) ΟΙ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ: * 50-55% ενέργειας από άμυλο και σύνθετους υδατάνθρακες 3) ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ: * σε μέτριο επίπεδο * > 2χ συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη
ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ (2)	* ΑΛΚΟΟΛΗ: <5% της καθημερινής ενέργειας σε θερμίδες * Η ποσότητα άλατος στα απαραίτητα 4g ημερησίως * Μέριμνα για επαρκή ποσότητα Ca στο διαιτολόγιο * Να αποφεύγονται τα προϊόντα πλούσια σε πρόσθετα * Αποφυγή της υπερβολικής καφεΐνης * Λογική κατανάλωση τροφίμων τα οποία συμβάλλουν ελάχιστα στη σωστή διατροφή, ενώ αυξάνουν τη ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ * Σωματική Άακηση * Χρειάζεται ΦΘΟΡΙΩΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ (1 ppm) οδοντοφυΐα
ΒΙΟΕΝΕΡΓΑ ΠΕΠΤΙΔΙΑ	==> Δυνητικοί παράγοντες τροποποίησης - ενίσχυσης διάφορων φυσιολογικών λειτουργιών --> Οπιοειδή --> Αναστολείς του ACE --> Μεταφορείς μετάλλων --> Ανοσορυθμιστικά --> Αντιμικροβιακά --> Αντιθρομβωτικά
ΚΑΖΕΪΝΟΦΩΣΦΟΠΕΠΤΙΔΙΑ (CPP)	Ο όρος φωσφοπεπτίδια χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Mellander το 1950 για να περιγράψει μια ομάδα φωσφορυλιωμένων πεπτιδίων από καζεΐνη γάλακτος που υποβοήθησαν την ασβεστοποίηση οστών παιδιών που έπασχαν από ραχίτιδα κι αυτό χωρίς τη ταυτόχρονη χορήγηση βιταμίνης D.
ΣΥΣΤΑΣΗ ΣΩΜΑΤΟΣ	Τα στοιχεία που αφορούν τη σύσταση του σώματος χρησιμοποιούνται προκειμένου να αξιολογηθεί : * η κατάσταση θρέψης * η σωματική αύξηση και ανάπτυξη * το ισοζύγιο νερού * η πορεία συγκεκριμένων νόσων --> Η σύσταση του ανθρώπινου σώματος μελετάται σε ΑΤΟΜΙΚΟ (περιεκτικότητα σε ανόργανα στοιχεία-άτομα), ΜΟΡΙΑΚΟ (περιεκτικότητα σε μόρια, π.χ. πρωτεΐνες) και ΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ, καθώς και σε επίπεδο ιστών και ολικού σώματος. Τα επίπεδα αυτά είναι αλληλένδετα. --> Η ποικιλομορφία της σύστασης του σώματος μεταξύ των ατόμων είναι τεράστια κυρίως λόγω των διακυμάνσεων του λιπώδους ιστού. Οι διακυμάνσεις του μυικού ιστού είναι μικρότερες.
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ - ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ	* Ως ενεργειακό ισοζύγιο του οργανισμού ορίζεται το ισοζύγιο μεταξύ της ενέργειας που προσλαμβάνεται και της ενέργειας που καταναλώνεται. * ΘΕΤΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ υπάρχει όταν η πρόσληψη ενέργειας υπερβαίνει τη κατανάλωση και η κατάσταση αυτή σχετίζεται με αύξηση των αποθηκών ενέργειας του οργανισμού (αύξηση βάρους). * Κατά το ΑΡΝΗΤΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ (καταναλισκόμενη ενέργεια μεγαλύτερη απ' την προσλαμβάνουσα), όπως σε περιόδους ασιτίας, υπάρχει εξάντληση των ενεργειακών αποθεμάτων του οργανισμού.
ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ	--> Η κύηση χαρακτηρίζεται από 2 θεμελιώδεις μεταβολικές διαδικασίες που εμφανίζουν αμοιβαία αλληλεπίδραση : τις φυσιολογικές και μεταβολικές προσαρμογές της μητέρας <==> την αύξηση και ωρίμανση του εμβρύου και του πλακούντα
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΥΗΣΗ ΠΑΡΑΤΗΡΕΙΤΑΙ ΑΥΞΗΣΗ...	* των ερυθρών αιμοσφαιρίων της μητέρας * του όγκου του πλάσματος * των μεσοκυττάριων υγρών * του βάρους της μήτρας * των μαστών * του εμβρύου * του πλακούντα * του αμνιακού υγρού
ΚΑΤΑ ΤΗ ΚΥΗΣΗ...	---> σταθερή χορήγηση θρεπτικών στοιχείων και θερμίδων είναι απαραίτητη για την ομαλή αύξηση --> Η ήπια διατροφική ανεπάρκεια είναι δύσκολο να καθορισθεί γιατί * η μητέρα χορηγεί θρεπτικά συστατικά καταβολίζοντας τους ιστούς της * ο πλακούντας προσαρμόζεται σε σχετικά αντίξοο περιβάλλον Σοβαρά θερμιδοπρωτεινικά ελλείμματα ==> θάνατοι εμβρύων ή νεογνών ή βλάβες
ΔΙΑΧΥΣΗ ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΤΟΥ ΠΛΑΚΟΥΝΤΑ	Κυριότερη λειτουργία του πλακούντα είναι η διάχυση θρεπτικών ουσιών από το αίμα της μητέρας προς το αίμα του εμβρύου και των απεκκριμάτων του εμβρύου προς την αντίθετη κατεύθυνση.
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΘΗΛΑΣΜΟ (1)	ΕΝΕΡΓΕΙΑ + 350 kcal η έγκυος +550 kcal η θηλάζουσα ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ * ανάπτυξη του εμβρύου * δημιουργία ιστών σώματος Αύξηση πρωτεϊνών κατά FAO περίπου 35% ενώ κατά τα πρότυπα των ΗΠΑ 65% ΣΙΔΗΡΟΣ --> ανόργανο στοιχείο που αποθηκεύεται στο ήπαρ του εμβρύου για τις ανάγκες του σε αίμα αργότερα, μέχρι 6 μήνες μετά τη γέννησή του
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΘΗΛΑΣΜΟ (2)	Εγκυμοσύνη και Θηλασμός ==> αυξημένες απαιτήσεις σε βιταμίνες ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΒΙΤΑΜΙΝΗ A --> χρειάζεται περισσότερη στο θηλασμό απ' ότι στην εγκυμοσύνη, επειδή το γάλα που είναι η μοναδική τροφή του βρέφους πρέπει να είναι πλούσιο σε βιταμίνη A ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΟΣ B (B1, B2, B3, B6, B12) --> τόσο για την εγκυμοσύνη όσο και κυρίως για το θηλασμό, επειδή ρυθμίζουν το μεταβολισμό, τη παραγωγή ενέργειας, τη δημιουργία μυών και του νευρικού συστήματος ΒΙΤΑΜΙΝΗ C --> βοηθά την πρόσληψη Fe και την άμυνα του οργανισμού
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΟ ΘΗΛΑΣΜΟ (3)	ΦΥΛΛΙΚΟ ΟΞΥ!!! ΣΗΠ --> 400 μg για ενήλικες 800 μg κατά την εγκυμοσύνη 600 μg κατά το θηλασμό ΑΛΛΙΩΣ => Δυσπλασία νωτιαίου σωλήνα/ δισχιδής ράχη (στο νεογέννητο) Υπάρχει αύξηση σε θρεπτικά στοιχεία κατά 30-50% και σε θερμίδες περίπου 15% ==> επιλογή τροφίμων πλούσιων σε θρεπτικές ουσίες, χωρίς να παρέχουν υπερβολική ενέργεια * Εγκυμοσύνη κατά την εφηβεία --> πιο αυξημένες ανάγκες
ΣΥΝΘΕΣΗ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ	* Η φυσικοχημική σύσταση του γάλακτος κάθε είδους (ζώου) είναι τέτοια ώστε να ανταποκρίνεται στις ειδικές ανάγκες του δικού του νεογέννητου. * Η σύνθεση του μητρικού γάλακτος μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια του θηλασμού έτσι ώστε να ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες ανάπτυξης του μωρού. ΕΤΣΙ: --> Στην αρχή είναι πλούσιο σε ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ και κυρίως γλοβουλίνες για τη προστασία του νεογέννητου από αρρώστιες --> Προς το τέλος έχει ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΛΙΠΟΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ που μπορεί να προειδοποιεί το μωρό να σταματήσει το θηλασμό.
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΑΓΕΛΑΔΙΝΟΥ ΚΑΙ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ	ΛΙΠΟΣ Το μητρικό γάλα δεν περιέχει καθόλου τα κορεσμένα λ.ο. 4:0 και 6:0, σε αντίθεση με το αγελαδινό που τα περιέχει. Συνολικά, το μητρικό γάλα μικρότερη περιεκτικότητα σε κορεσμένα λ.ο. σε σχέση με το αγελαδινό, αλλά μεγαλύτερη ποσότητα μονοακόρεστων λ.ο. απ' αυτό. Όσον αφορά τα πολυακόρεστα, το μητρικό γάλα έχει πολύ μεγαλύτερη περιεκτικότητα του 18:2 λ.ο. και στο σύνολο περιέχει πολλά περισσότερα πολυακόρεστα λ.ο. από το αγελαδινό γάλα.
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΑΓΕΛΑΔΙΝΟΥ ΚΑΙ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ (2)	Το αγελαδινό γάλα έχει μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες σε σχέση με το μητρικό γάλα, εκ των οποίων το 79 % είναι ΚΑΖΕΙΝΕΣ (ΜΗ ΥΔΑΤΟΔΙΑΛΥΤΕΣ) και το υπόλοιπο 21% ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ ΟΡΟΥ (ΥΔΑΤΟΔΙΑΛΥΤΕΣ). Αντίθετα, το μητρικό γάλα έχει σχετικά χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, όμως το 65% αυτών είναι ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ ΟΡΟΥ και μόνο το 35% ΚΑΖΕΙΝΕΣ κι αυτό γιατί οι πρωτεΐνες ορού έχουν λιγότερα περιοριστικά αμινοξέα οπότε είναι πιο εύκολα αφομοιώσιμες από τα βρέφη.
ΜΗΤΡΙΚΟ ΓΑΛΑ - Η ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΚΑΖΕΙΝΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΕΣ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ	* Δημιουργία μαλακού πήγματος στο στομάχι που διευκολύνει τη χρησιμοποίηση των πρωτεϊνών από το βρέφος * Οι καζείνες δεν έχουν ισόρροπη σχέση αμινοξέων, έχουν 1 ή 2 περιοριστικά αμινοξέα, κυστίνη, μεθειονίνη ==> αύξηση ουρίας, αμμωνίας και αμινοξέων στο αίμα... Η περίσσεια των αμινοξέων καταβολίζεται από το ήπαρ σε ουρία, η οποία πρέπει να αποβάλλεται από τα νεφρά.
ΜΗΤΡΙΚΟ ΓΑΛΑ - Η ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΚΑΖΕΙΝΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΕΣ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ (2)	ΟΜΩΣ --> Τα νεφρά στο βρέφος δεν είναι ακόμα ώριμα να διυλίσουν μεγάλες ποσότητες ουρίας από το αίμα => μπορεί να φορτιστούν υπερβολικά --> Γι' αυτό το αγελαδινό γάλα θα πρέπει να είναι ειδικά μεταποιημένο προς τις πρωτεΐνες του για να γίνει δυνατή η χώνευση του από το βρέφος. * Καλό είναι να μην δίνουμε αγελαδινό γάλα στα βρέφη αντί για το μητρικό γιατί άλλες ανάγκες σε θρεπτικές ουσίες έχουν τα μοσχαράκια κι άλλες τα "βρεφάκια" !!
ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΤΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ * Ανοσογλοβουλίνες * Λευκοκύτταρα * Λυσοζύμη * Λακτοφερίνη	ΑΝΟΣΟΓΛΟΒΟΥΛΙΝΕΣ * Το μητρικό γάλα έχει κυρίως την IgA * Το πρωτόγαλα έχει 50 mg/ ml * Η απορρόφησή της από το εντερικό τοίχωμα του βρέφους είναι περιορισμένη, αλλά η δραστηριότητά της μέσα στο έντερο είναι πολλαπλή. ΛΕΥΚΟΚΥΤΤΑΡΑ * Είναι ζωντανά σωματικά που εκκρίνονται στο γάλα * Αντιαλλεργικές ιδιότητες μητρ. γάλακτος
ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΤΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ * Ανοσογλοβουλίνες * Λευκοκύτταρα * Λυσοζύμη * Λακτοφερίνη	ΛΥΣΟΖΥΜΗ * Καταλύει την υδρόλυση πολυσακχαριτών (καταστροφή κυτταρικών τοιχωμάτων βακτηρίων) * Διευκολύνει το σχηματισμό ενός φλοκώδους ιζήματος της καζεΐνης και βελτιώνει τη πεπτικότητά της * Στο έντερο απελευθερώνει αμινωμένα σάκχαρα που βοηθούν πολύ την ανάπτυξη του Lactobacillus bifidus ΛΑΚΤΟΦΕΡΙΝΗ * 2η κύρια πρωτεΐνη ορού του μητρικού γάλακτος * Έχει τη ιδιότητα να δεσμεύει το σίδηρο κατά τρόπο ώστε να μην είναι διαθέσιμος για βακτήρια (κολοβακτηρίδια)
ΚΥΣΤΙΝΗ	Είναι πρόδρομη ουσία του αμινοξέος ταυρίνη, που βρίσκεται στο μητρικό γάλα σε ποσότητες μέχρι 10πλάσιες του αγελαδινού και εμπλέκεται στην απορρόφηση του λίπους και στη λειτουργία του μυαλού των ζώων. Η κυστίνη που μπορεί να παραχθεί από μεθειονίνη στον ενήλικο άνθρωπο, πρέπει από το παιδί να προσλαμβάνεται από τη τροφή του, διότι δεν έχει το σχετικό ένζυμο για τη μετατροπή αυτή. ΣΧΕΣΗ: Κυστίνη : Μεθειονίνη = ισόρροπη Η σχέση αυτή είναι σημαντική για την ανάπτυξη του μυαλού στα πρόωρα βρέφη
ΒΑΣΙΚΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ (Β.Μ.)	Είναι το ελάχιστο ποσοστό ενέργειας που απαιτείται για τη διατήρηση των βασικών λειτουργιών του ανθρώπινου οργανισμού (συντήρηση στη ζωή). * Ο Β.Μ. αποτελεί το βαθμό της εσωτερικής μεταβολικής δραστηριότητας των αναπαυόμενων οργάνων και ιστών. * Υπολογισμός Β.Μ. --> άτομο ξαπλωμένο, ήρεμο, ελαφρά ντυμένο, σε άνετο θερμικά περιβάλλον (20-25 βαθμούς) και τουλάχιστον 12-14 ώρες μετά το τελευταίο γεύμα.
ΤΟ ΠΟΣΟ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΟΥ Β.Μ. ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ...	* για τη λειτουργία της αναπνοής * για το μεταβολισμό των κυττάρων * για τη κυκλοφορία του αίματος * για τη δραστηριότητα του γαστρεντερικού σωλήνα * για τη δραστηριότητα των ενδοκρινών αδένων * καθώς και για τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος
ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΠΟ ΤΟ FAO (ΓΙΑ ΕΥΚΟΛΕΣ ΣΥΓΚΡΙΣΕΙΣ) για καλύτερη κατανόηση των αναγκών ενέργειας	Είναι 25 χρονών, υγιής, καταναλώνει επαρκή τροφή καλά ισορροπημένη, δε κερδίζει ούτε χάνει βάρος, ζει σε εύκρατο κλίμα (δηλαδή με τη συνηθισμένη ενδυμασία μπορεί το σώμα του να διατηρήσει θερμική ισορροπία) και η δουλειά του είναι μέτριας δραστηριότητας.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΟΛΙΚΗ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ	* συντήρηση * (φυσική) δραστηριότητα * διαστάσεις και σύσταση σώματος * φύλο * ηλικία * κλίμα και οικολογία * ανάπτυξη * επιδεξιότητα στην εκτέλεση μιας εργασίας * μυικός τόνος, ιδιοσυγκρασία * εγκυμοσύνη * θηλασμός
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ...	Μπορεί να μετρηθεί με άμεσες μεθόδους (θερμιδομετρία) ή με έμμεσες μεθόδους, κατά τις οποίες μετράται η κατανάλωση O2 και η παραγωγή CO2. Ωστόσο, η σύγχρονη μέθοδος αναφοράς είναι η μέτρηση με το διπλά σεσημασμένο νερό, η οποία αποτελεί μια μη παρεμβατική μέθοδο που εφαρμόζεται για τη μέτρηση της ολικής ενεργειακής κατανάλωσης για περιόδους 7-14 ημερών, ενώ τα άτομα ακολουθούν το φυσιολογικό ρυθμό της ζωής τους.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΡΟΦΗ ?	Τροφή είναι κάθε ουσία που καταναλώνεται με σκοπό τη διατήρηση της καλής λειτουργίας και της υγείας του ανθρώπινου οργανισμού ή, με άλλα λόγια, τη διατήρηση της ζωής και της ανάπτυξης.

Next up

Nutritional Value of Foods

Description

Resource summary

Similar

	Created by Dark Angel Amy over 9 years ago